چالش اخبار جعلی و شبکه‏ های اجتماعی

مسئله اخبار جعلی و تاثیر آن بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی، انکارناپذیر است. عصر دیجیتال در ابتدا انسان‏ها را به این باور رساند که می‏توانند تنها با یک کلیک، به داده‏های مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند و به ‏تبع آن، شبکه‏ های اجتماعی توانستند امکانات جدیدی را برای برقراری ارتباط و جمع‏ آوری اطلاعات به انسان‏ها عرضه کنند. اما این چشم‏انداز، به ‏سرعت دستخوش تغییراتی شد؛ چرا که با گذشت زمان، کاربران متوجه آلوده‏ شدن هر چه بیشتر شبکه‏ های اجتماعی به اخبار جعلی شدند. اکنون حساسیت‏های کاربران شبکه‏ های اجتماعی و دولت‏مردان به فراگیرشدن این پدیده بسیار زیاد شده است. پدیده اخبار جعلی و اطلاعات غلط، قدمتی طولانی دارد و گفته می‏شود که قدمت آن به تاریخ نوشتار بازمی‏گردد. به‏ گفته بارسلی [1] (2018)، خبر جعلی جدیدترین عنوان برای فعالیت باستانی دروغ گفتن است. مهم‏ترین دلیل این رخداد، ظهور و فراگیرشدن شبکه‏ های اجتماعی بوده که تاثیرگذاری انواع اخبار جعلی را بیشتر و گسترده‏تر کرده است. ماهیت نامتمرکز، شبکه ای و داده ‏محور شبکه‏ های اجتماعی، آن را تبدیل می‏کند به ابزار مناسبی برای گمراه سازی، انتشار اخبار نادرست، تبلیغات هدفمند و بازنشر اخبار جعلی. این موضوع باعث شده است که کشورهای مختلف، در سال‏های اخیر، مقرراتی در این زمینه وضع کنند. اکنون در دنیا مجموعه متنوعی از مقررات برای مبارزه با اخبار جعلی و گمراه‏سازی کاربران در شبکه‏ های اجتماعی به‏کار برده می‏شود. فعالیت ‏های قانونی برای مقابله با افترا، مبارزه با نفرت و خشونت و ممنوعیت تبلیغات فریبنده در شبکه‏ های اجتماعی، برخی از این‏هاست. برخی از مقررات جهانی پلتفرم‏ها را به بهره ‏بردن از هوش مصنوعی، برای شناسایی و حذف محتوای نامناسب و اخبار جعلی تشویق می‏کنند. اکنون ابزارهای هوش مصنوعی ویژه شناسایی محتوا وجود دارند که می‏توانند آموزش ببینند و حساب‏های کاربری ربات و محتوای گمراه‏ کننده را در لحظه شناسایی کنند؛ اما سوال این‏جاست که آیا هوش مصنوعی می‏تواند مشکل اخبار جعلی در شبکه‏ های اجتماعی را حل کند؟ جوابی که برخی مالکان پلتفرم‏ها بیان می‏کنند، این است که فناوری می‏تواند مشکلات را حل کند و هوش مصنوعی، در کنار یادگیری ماشینی و با کمک گزارش تخلف کاربران انسانی، می‏تواند این مشکل را تا حد زیادی حل کند. نگاه خوش‏بینانه به هوش مصنوعی، شاید برخورد مناسبی با پدیده فراگیر اخبار جعلی و تاثیر فراگیر آن بر جوامع نباشد. گرچه شبکه‏ های اجتماعی اعلام می‏کنند که با ابزارهای هوش مصنوعی، نوعی خودتنظیمی خودکار درون پلتفرمی برای مقابله با اخبار جعلی به راه افتاده است؛ اما باید پذیرفت که الگوریتم‏های هوش مصنوعی، نمی‏توانند به‏تنهایی این کار را انجام دهند؛ زیرا دقت این الگوریتم‏ها محدود است و تا حد زیادی نمی‏توانند زمینه های فرهنگی، اجتماعی و زبانی مختلف را در ارزیابی‏های خود دخیل کنند. برای مثال، شناسایی محتوای تروریستی و کودک‏آزاری، بسیار ساده‏تر از شناسایی و ارزیابی متون سیاسی و اخبار جعلی مرتبط با آن است. می‏توان ادعا کرد که اکنون، ابزارهای هوش مصنوعی نمی‏توانند به‏ تنهایی ابزار تنظیم‏گری حوزه اخبار جعلی در شبکه‏های اجتماعی باشند و چاره‏ای جز کمک‏گرفتن از نیروی انسانی آموزش‏دیده نیست. حتما، به‏ مرور زمان، الگوریتم‏های شناسایی اخبار جعلی دقیق‏تر می‏شوند؛ اما همچنان به همراهی انسان‏ها نیازمندند تا به‏درستی موارد را تشخیص دهند و شناسایی کنند. اکنون مسئله اصلی بر سر تنظیم این حوزه، انتخاب‏های پیچیده و سخت برای سیاست‏گذار میان قوانین و مقررات مختلف، تعارض‏های بخش خصوصی و دولتی و برقراری تعادل میان مقررات است. به‏طور مثال، بحث درآمد از تبلیغات که به همراه این اخبار جعلی منتشر می‏شود، از پیچیدگی‏های مالی و اقتصادی این حوزه از تنظیم‏گری محسوب می‏شود. امید که به نفع کاربر و آگاهی و اعتماد عمومی، شاهد کاهش هرچه بیشتر اخبار جعلی در پلتفرم ‏‏های شبکه‏ های اجتماعی باشیم.