ارزیابی میزان تحمل پذیری ده جمعیت مختلف اسپرس به‎‏ بیماری سفیدک پودری در شرایط اقلیمی ‏کرج

بیماری سفیدک پودری یا سطحی اسپرس (‏Onobrychis viciaefolia Scop‏) یکی از مهمترین بیماری های این محصول است که بیشتر در چین های آخر شیوع پیدا می کند. این بیماری در صورتی که به طور وسیعی روی محصول گسترش یابد موجب نکروز شدن و ریزش برگ ها و  کاهش عملکرد محصول می گردد. از سویی به دلیل اینکه تحقیقات محدودی در داخل کشور در این زمینه وجود دارد، انجام پژوهشی به منظور شناسایی جمعیت های متحمل به بیماری که در عین حال از خصوصیات زراعی مطلوبی نیز برخوردار باشند ضروری به نظر می رسید که در این تحقیق بررسی شده است.

به منظور بررسی واکنش جمعیت های مختلف اسپرسOnobrychis viciaefolia) ‏(به بیماری سفیدک پودری آزمونی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با 10 تیمار شامل دو جمعیت بهبود یافته و هشت اکوتیپ جمع آوری شده از رویشگاه و شناسایی شده اسپرس زراعی از مناطق مختلف ایران به مدت دو سال در منطقه کرج اجرا گردید. ارزیابی بیماری سفیدک پودری در شرایط طبیعی در تابستان هر دو سال در چین چهارم انجام گردید. ارزیابی آلودگی در تیمارها در مزرعه با ثبت صفاتی مانند درصد آلودگی و شدت بیماری انجام شد. همچنین یک آزمون گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار بر روی تیمارها انجام و برای هر جمعیت در هر تکرار حداقل پنج بوته در نظر گرفته شد. زادمایه با ایجاد سوسپانسیون اسپوری به غلظت 106 کنیدیوم در میلی لیتر تهیه شده و بر روی گیاهچه‎های اسپرس مربوط به جمعیت های مختلف در مرحله چهار تا پنج هفتگی که دارای هشت تا ده برگچه بودند در گلخانه ای با شرایط دمای 23 تا 29 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی حدود 75 درصد اسپور پاشی شدند. ارزیابی واکنش جمعیت ها به بیماری دو هفته پس از مایه زنی انجام و میزان درصد آلودگی هر جمعیت ثبت شد. ارزیابی در گلخانه و مقیاس نمره دهی مشابه ارزیابی در مزرعه براساس یک مقیاس نمره دهی یک تا چهار مبتنی بر درصد شدت بیماری تیمار ها انجام شد. همچنین عملکرد ماده خشک علوفه برای جمعیت ها در کل چهار چین محاسبه گردید.

به استناد داده های تجزیه واریانس آزمون مزرعه ای در کرج، طی دو سال جمعیت های یادشده، هم از لحاظ شدت بیماری و هم درصد آلودگی اختلاف معنی داری در سطح 1%= α نشان دادند. در آزمون های گلخانه ای نیز کلیه جمعیت ها از نظر شدت بیماری و درصد آلودگی اختلاف معنی داری در سطح 1%= α نشان دادند. بررسی نتایج مربوط به صفت درصد آلودگی جمعیت ها در دو سال نشان داد که درمجموع آزمون های مزرعه ای در بین کلیه جمعیت ها، جمعیت شماره 2 در سال های اول و دوم تحقیق به ترتیب با 33 و 30 درصد، کمترین آلودگی را به بیماری در مزرعه نشان داده است. در آزمون گلخانه ای نیز همین جمعیت با 47 و 60 درصد کمترین میزان آلودگی را بین جمعیت ها دارا بود. همچنین بررسی نتایج مربوط به صفت شدت بیماری جمعیت ها در دو سال نیز نشان داد که جمعیت شماره 2 به ترتیب با 18 و 10 درصد در سال های اول و دوم، متحمل ترین جمعیت اسپرس به بیماری در کرج شناخته شد و سایر جمعیت ها نسبت به بیماری حساس برآورد شدند. در آزمون های گلخانه ای نیز جمعیت شماره 2 با 23 و 22 درصد شدت بیماری به ترتیب در سال های اول و دوم متحمل ترین جمعیت شناخته شد و سایر جمعیت ها واکنش نیمه حساس تا حساس به بیماری نشان دادند.

در مجموع با مقایسه میانگین داده ها در آزمون های مزرعه ای و گلخانه ای طی دو سال می توان نتیجه گرفت که جمعیت شماره 2 با میانگین شدت بیماری 14 درصد و میانگین عملکرد ماده خشک علوفه 68/14 تن در هکتار در سال، به عنوان رقمی متحمل به بیماری با عملکرد ماده خشک علوفه مناسب شناخته شد. اگرچه این رقم مقاومت کامل به بیماری سفیدک سطحی ندارد ولی چون شدت بیماری آن در همه آزمون ها کمتر از 25 درصد بوده به عنوان رقم نیمه مقاوم معرفی شد.