مطالعه تطبیقی طرح و نقش در هنر کاشی کاری دوران سلجوقی و صفوی

هنر کاشی کاری در تاریخ ایران مسیر پرفرازونشیبی را طی کرده است. از نخستین آثار شناخته شده همچون آجرهای لعاب دار دوره هخامنشیان تا موزاییک های کف کاخ بیشاپور در استان فارس، همه به هم مرتبط و پیش زمینه ای بوده اند تا به طرح و نقش و فن امروزی دست یابیم. طرح و نقش کاشی کاری در برخی از دوران ها در تاریخ ایران بسیار متفاوت و شاخص است. با شروع اسلام سبک خاصی از کاشی کاری در مقابر، مساجد و مدارس دوران سلجوقی شکل گرفت. کاشی کاری های این دوره ساده و تک رنگ (مونوکروماتیک) بوده و دارای طرح های هندسی یا مزین به خطوط حاوی آیات قرآنی است. در دوره های بعد مانند دوره صفوی، با دورشدن از ظهور اسلام و کم رنگ شدن قوانین آن در طراحی و همچنین با تاثیرات هنر و معماری غرب در کاشی کاران ایرانی، تغییراتی در طرح و نقش های کاشی کاری به وجود آمد. همچنین با به کاربردن فن های جدید هفت رنگ (پلی کروماتیک) سرعت تولید کاشی کاری نیز افزایش یافت و طرح کاشی ها نیز به تبع آن متنوع تر و درنتیجه متفاوت تر شد. مقاله پیش رو تحقیقی کیفی  تطبیقی است که به بررسی طرح و نقش در کاشی کاری های دوران اسلامی سلجوقی و صفوی پرداخته است. در این پژوهش، سبک کاشی کاری ها در دو دوره متمایز تاریخی مزبور بررسی و تفاوت ها و شباهت های آن بیان شده است. یکی از مهم ترین نتایج این پژوهش آن است که کاشی کاری در دوره سلجوقی مونوکروماتیک و در دوره صفوی پلی کروماتیک بوده است.