مقایسه کمیت و کیفیت اسانس گیاه گوش بره زرد یا چالمه (Phlomis olivieri) در رویشگاه های کلاردشت و بلده، استان مازندران

یکی از گیاهان دارویی در نواحی ییلاقی استان مازندران، گیاه گوش بره زرد یا چالمه (Phlomis olivieri) می باشد که در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مصارف فراوانی دارد. این تحقیق با هدف بررسی ترکیبات اسانس اندام-های هوایی گیاه گوش بره زرد در مناطق بلده نور و کلاردشت به همراه اثرگذاری عوامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر روی کمیت و کیفیت اسانس گیاه مذکور صورت گرفته است. بدین منظور، اندام های هوایی گیاه جمع آوری و برای تعیین میزان اسانس از دستگاه کلونجر و شناسایی ترکیبات اسانس از دستگاه های GC و GC/MS استفاده شد. خاک نیز به صورت تصادفی از پای گیاه نمونه برداری شد. نتایج نشان داد که در منطقه بلده 27 ترکیب شناسایی شد که 04/92 درصد حجم اسانس را در بر می گیرد و در منطقه کلاردشت 26 ترکیب شناسایی شد که 43/97 درصد از حجم اسانس را تشکیل می دهد. ترکیبات α-pinene،β-Caryophyllene، (E)-β-Farnesence، Germacrene-D، Germacrene-B و β-Eudesmol بالاترین درصد را در هر دو رویشگاه داشتند. میانگین بازده اسانس گیاه در رویشگاه بلده و کلاردشت به ترتیب 35/0 و 75/0 درصد بوده که در این قسمت بیشترین مقدار درصد اسانس مربوط به رویشگاه کلاردشت بوده است. بین بازده اسانس و درصد اشباع خاک، نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل جذب در خاک، همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. همچنین بین بازده اسانس با کربن آلی و درصد ماده آلی همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال 5 درصد گزارش شد. از طرفی بین بازده اسانس و pH خاک همبستگی منفی و معنی داری در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد، بدین صورت که با افزایش این عامل، میزان بازده اسانس کاهش یافت. با توجه به اینکه در منطقه کلاردشت، میزان بازده اسانس و همچنین درصد ترکیبات اسانس بالاتری نسبت به بلده بوده است، استفاده از جمعیت گوش بره زرد در منطقه فوق جهت کشت و کار و نیز جهت تولید بیشتر این ترکیبات توصیه می شود.