واکاوی سرمایه اجتماعی در چشم انداز دینی: مورد مطالعه تحلیل مضمون مشارکت اجتماعی در منظومه اندیشه ای مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

عموما استدلال می شود که یکی از ملزومات اساسی برای دستیابی به اهداف انقلاب اسلامی، تقویت سرمایه اجتماعی است. در این میان، از مفاهیمی که می توان از آن به مثابه پایه و شالوده سرمایه اجتماعی برای رسیدن به اهداف دیگر در جامعه یاد کرد، مشارکت اجتماعی است. در این پژوهش، ضمن تبیین روش تحلیل مضمون و با استفاده از تکنیک تحلیل شبکه مضامین، تعداد 223 داده ی متن اصلی بیانات ایشان در رابطه با موضوع مشارکت اجتماعی مورد تجزیه، تحلیل و بازآرایی دقیق قرار گرفت و در انتها 4 مضمون اصلی و فراگیر به عنوان مولفه های الگوی مشارکت اجتماعی در بیانات حضرت آیت الله خامنه ای به دست آمد. از این رو، هدف مقاله حاضر، واکاوی و کشف مضامین مرکزی و اصلی تقویت مشارکت اجتماعی از طریق الگوی تحلیل مضمون، در منظومه فکری ایشان است. نتایج تحقیق نشان می-دهد: اولا، سرمایه اجتماعی به مفهومی مسلط در جامعه دینی تعین پیدا کرد که توسعه و پیشرفت را زمینه-سازی می نماید. ثانیا با تحلیل مضمون مشارکت اجتماعی در منظومه فکری مقام معظم رهبری اینگونه مستفاد می شود که قطعا بهترین راهبرد جهت مشارکت مردم در عرصه های گوناگون جامعه، استفاده از ظرفیت ها و توانایی های مردمی است. ثالثا، حضور به هنگام و موثر مردم در صحنه های حساس و حیاتی کشور، موثربودن و پیگیری منافع ملی خود را نشان می دهد. همچنین شرکت در انتخابات به عنوان راهی برای انتخاب افراد صالح و کاردان به مثابه یک تکلیف و وظیفه عمومی قلمداد می گردد. در این زمینه، نهادهای نظارتی می توانند با مدیریتی صحیح نسبت به گسترش و دسترسی فضای مجازی، ضمن افزایش انگیزه مردم برای مشارکت بالا، استفاده حداکثری از منافع آن را تضمین نمایند.