ارزیابی آزمایشگاهی رفتار دیوار خشتی غیرمسلح ساخته شده از خشت های مورد استفاده در توسعه بافت تاریخی شهر یزد

پیرو ثبت جهانی بافت تاریخی شهر یزد در کمیته میراث جهانی یونسکو، ایران ملزم به حفظ و نگهداری بناهای واقع در عرصه و حریم میراث جهانی و احداث ساختمان های جدید در این محدوده شده است. با توجه به اینکه ساختمان های خشتی غیرمسلح بخش عمده ای از ساختمان های واقع در محدوده مذکور را شامل می شوند، توسعه این بافت براساس الزام یونسکو، احداث بناهای خشتی مشابه را در پی خواهد داشت. به این ترتیب، مطالعه بر روی خشت و بناهای خشتی واقع در این بافت تاریخی و تعیین شیوه های اجرایی متناسب با طراحی و احداث ساختمانهای خشتی مقاوم در برابر زلزله از اهمیت بالایی برخوردار است. در پژوهش حاضر، ابتدا الگوی رفتاری سازه بناهای دارای معماری سنتی و تاریخی شهر یزد، در تحمل بارهای وارده بررسی و نوع مشارکت دیوارهای خشتی در تحمل همزمان بارهای ثقلی و لرزه ای تعیین شده است. سپس و با اتکا بر مطالعات موجود، حدود مشخصات مورد انتظار برای مصالح به کار رفته در تولید خشت به شیوه سنتی و متعارف در منطقه احصا شده است. همچنین، به منظور دستیابی به برآوردی از عملکرد دیوارهای خشتی غیرمسلح که با دانش و تجربه بومی ساخته شده اند، ضمن مرور پژوهش های صورت گرفته در سطح استان، مطالعات آزمایشگاهی تکمیلی با تاکید بر انتخاب مصالح مصرفی شامل خاک و خشت از مصالح متعارف مورد استفاده در منطقه و شیوه اجرای دیوارهای خشتی متناظر با روش کار استادکاران بومی دنبال شده است. در این مطالعات، ابتدا ویژگیهای مکانیکی خشت و منشورهای خشتی تعیین شده و سپس، مطالعات آزمایشگاهی برای شناسایی عملکرد دیوارهای خشتی در تحمل بارهای ثقلی و لرزه ای انجام شده است. در نتیجه این مطالعات، رفتار لرزه ای دیوار خشتی غیرمسلح استخراج و نقاط ضعف این نوع از دیوار شناسایی و گزارش شده است. بر همین مبنا، پیشنهادهای سازه ای برای حدود مشخصات بنا و همچنین، برخی ملاحظات اجرایی برای احداث ساختمانهای خشتی کوتاه مرتبه ارائه شده است.