فرهنگ چوگان بازان؛ واکاوی بازی چوگان در میان مردم ایران

چوگان در فرهنگ ایرانی جایگاه بلندی دارد و از یک بازی صرف، فراتر رفته و با نظام ارزشی و فکری جامعه ایرانی پیوند خورده است. مطالعه و شناخت از بازی چوگان بیشتر متکی بر متون تاریخی، ادبی و آثار هنری است. اما خلائی که در این زمینه دیده می شود، بررسی آثار و شواهد بازی چوگان از منظر میراث فرهنگی ناملموس است. از این رو هدف مقاله حاضر، شناخت جایگاه، اهمیت و تبیین بازی چوگان به عنوان یکی از مولفه های هویت بخش در فرهنگ مردم ایران با روش توصیفی _ تحلیلی است. برای رسیدن به این منظور، بازی چوگان در زمینه های گوناگون سنت های شفاهی، رسوم اجتماعی، هنرهای نمایشی مورد توجه قرار گرفته است. نخست جای نام هایی که با چوگان پیوند خورده، جستجو شده است. سپس به شواهد بازی چوگان در میان بازی های بومی و محلی پرداخته شده است و در ادامه ضمن شناسایی نشانه های بازی چوگان، شباهت ها و تفاوت های آن در بین مناطق مختلف بیان گردید. نتیجه پژوهش نشان می دهد بازی چوگان نه تنها در بین اشراف و بزرگان، محبوب بوده بلکه در میان مردم عادی ایران نیز رواج داشته است. چنان که یازده جای نام مرتبط با چوگان و نیز برگزاری آن در مناطق مختلف ایران به دو شیوه سواره و پیاده، نشانه ای از پیوند عمیق مردم با این بازی است. بازی چوگان نه تنها به عنوان یک بازی ملی بلکه به عنوان یک عنصر کارآمد فرهنگی در حیات فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی نقش موثری داشته است.جلوه های گوناگون این بازی در زندگی مردم، بازتاب نگرش های ایرانیان و به قوام و تداوم سنت های فرهنگی آنها کمک کرده است.