اثر شرایط نگهداری بنه در طی دوره رکود تابستانه، بر رشد رویشی و زایشی زعفران

شرایط محیطی به خصوص دما از عوامل بسیار مهم در وقوع مناسب مرحله گل انگیزی زعفران در طی تابستان می باشد. در این راستا، به منظور بررسی اثر شرایط نگهداری بنه بر رشد زایشی زعفران، آزمایشی در قالب طرح  بلوک های کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در مزرعه ای شخصی واقع در شهرستان قاینات اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: 1- کشت بنه ها در 15 خرداد ماه و استقرار در دمای محیط (به عنوان شاهد) 2- کشت بنه ها در 15 خردادماه همراه با مصرف بقایای گیاهی گندم به میزان 8 تن در هکتار، 3- کشت بنه ها در 15 خردادماه همراه با انجام آبیاری تابستانه در مرحله گل انگیزی (20 مردادماه)،  4- نگهداری بنه ها در دمای محیط از 15 خرداد (در انبار دارای تهویه مناسب و سایه) و سپس کشت آن ها در اواسط شهریور (بعد از سپری شدن دوره گرما)، 5- نگهداری بنه ها در انکوباتور به مدت 3 ماه از 15 خرداد با دمای ثابت (25 درجه سانتی گراد) و کشت آن ها در 15 شهریورماه، 6- نگهداری بنه ها در انکوباتور از 15 خرداد با دمای متغیر مشابه با روند تغییرات دما در محیط طبیعی ولی در دامنه مناسب برای گل انگیزی زعفران (به مدت یک ماه در هر یک از دماهای 20، 25 و 20 درجه سانتی گراد) و سپس کشت آنها در 15 شهریورماه و 7- نگهداری بنه ها در دمای محیط از 15 خرداد و انتقال به انکوباتور در 15 مردادماه (همزمان با دوره گل انگیزی) با دمای 25 درجه سانتی گراد و سپس انتقال آنها به مزرعه در  15 شهریورماه. در پاییز سال 1398 صفات مرتبط با رشد رویشی و زایشی زعفران اندازه گیری شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد، طول و وزن خشک کاتافیل ها، تعداد گل، متوسط وزن و طول گل، طول کلاله، سرعت ظهور برگ و گل، عملکرد گل و عملکرد کلاله بودند. نتایج نشان داد که آبیاری تابستانه موجب افزایش نسبی تعداد، طول و وزن کاتافیل (چمچه یا برگ های سفید غشایی) در مقایسه با تیمار شاهد شد. نگهداری بنه ها در بیرون از محیط خاک (انبار یا انکوباتور) موجب کاهش وزن و طول کاتافیل شد. تیمار آبیاری تابستانه از نظر تعداد گل، سرعت گلدهی و عملکرد گل تفاوت معنی داری با تیمار شاهد نداشت، ولی سایر تیمارهای آزمایشی به خصوص نگهداری بنه در انبار باعث کاهش صفات مذکور شدند. بیشترین مقادیر متوسط طول گل و متوسط وزن تک گل (به ترتیب 6/7 سانتی متر و 37/0 گرم) و طول کلاله (83/2 سانتی متر) در تیمار مصرف بقایای گیاهی به دست آمد. تیمار مصرف بقایای گیاهی با وجود کاهش دمای حوزه قرارگیری بنه در طی دوره گل انگیزی، نتوانست موجب بهبود عملکرد گل و کلاله شود. بیشترین مقادیر عملکرد کلاله به ترتیب در تیمارهای شاهد، آبیاری تابستانه و مصرف بقایای گیاهی (به ترتیب 07/8، 28/7 و 40/6 کیلوگرم در هکتار) و کمترین مقدار این شاخص به ترتیب در تیمارهای نگهداری بنه در انبار، ذخیره سازی در دمای متغیر انکوباتور، نگهداری تلفیقی در انبار و انکوباتور و ذخیره سازی بنه در دمای ثابت انکوباتور (به ترتیب با 24/3، 68/3، 89/3 و 28/4 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که سپری شدن دوره گل انگیزی زعفران در درون خاک به طور قابل توجهی باعث بهبود گلدهی گیاه در مقایسه با سپری شدن این دوره در بیرون از خاک (انبار یا انکوباتور) شد.