عالم نور و ظلمت در اندیشه مولانا و سهروردی

نوآوری ها و بدیع گویی های مولانا، شاعر و عارف بلندآوازه ایرانی، موجب برجستگی خاص وی در میان شاعران ایران گردیده است. نمادپردازی شهرها، در آثار وی، از زیباترین هنرنمایی های اوست. در یک تقسیم بندی کلی، می توان شهرهای نمادین مطرح شده در آثار مولانا را به دو دسته "شهر نور" و "شهر ظلمت" دسته بندی کرد. در آثار سهروردی نیز می توان همین رویه را در قالب تمثیل ها و نمادهای اختصاصی سهروردی ملاحظه نمود. این پژوهش که بر مبنای نظریه ادبیات تطبیقی انجام گرفته است، نشان می دهد که دو اندیشمند برجسته ایرانی، ضمن بهره مندی از آبشخورهای ایرانی و اسلامی، بسترهای متفاوتی از منظر نمادپردازی به وجود آورده اند. ملک و ملکوت، دو بخش اصلی آفرینش محسوب می شود که یکی نمود عالم نور و دیگری نمود عالم ظلمت است. از نام های خاص، جهت معرفی این دو شهر استفاده شده است که عامل شکل گیری نمادپردازی شهر نور و ظلمت گشته است. رهایی سالک از عالم ظلمت و رسیدن به سرزمین نور، منوط به دست یافتن به عالم واسطه است. عالم واسطه، در عین حفظ کردن خصوصیات اساطیری خود؛ به ویژه پیوستگی با کوه؛ یعنی عام ترین نماد عالم واسطه در جهان، توانسته است با اعمال نمادین سلوک ارتباط برقرار کرده و به همسانی برسد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تطبق نمادهای عالم نور در آثار مولانا و سهروردی، به صورت کتابخانه ای انجام شده است.