ارزیابی مورفولوژیکی اکوتیپ های مختلف بومی سیر (Allium sativum L.) ایرانی در شرایط کشت بدون آبیاری منطقه اسدآباد (استان همدان)

گیاه سیر (Allium sativum L.) خواص دارویی و صنعتی بسیاری دارد. به دلیل اهمیت فراوان سیر، جنبه های مختلفی از آن پژوهش شده اند. طرح آزمایشی با آرایش طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 402-1401 با هدف ارزیابی تنوع زیستی اکوتیپ های سیر بررسی شد. تجزیه واریانس صفات ریخت شناسی مختلف مطالعه شده، تنوع بالا و پذیرفتنی را برای مطالعه مقدماتی در برنامه های به نژادی نشان داد. براساس تجزیه و تحلیل مقایسه میانگین ها، در این مطالعه اکوتیپ های بهار 2، سولان و اسدآباد دارای شاخص های عملکردی مطلوبی بودند. با توجه به روابط همبستگی که بین صفات وجود داشت، به نظر می رسد اکثر صفات مطالعه شده، صفات انتخابی مناسبی در جهت به نژادی گیاه سیر برای حصول به عملکرد بالا باشند و می توان از این روابط در جهت اصلاح صفت پیچیده عملکرد در جهت افزایش آن بهره برداری کرد. براساس تجزیه کلاستر اکوتیپ های مختلف سیر با استفاده از روش واردز، اکوتیپ های بهار 2، سولان و اسدآباد در گروه اول، اکوتیپ های مریانج و بهار 1 در گروه دوم و اکوتیپ امام زاده کوه (توئیجین) در گروه سوم قرار گرفتند و تجزیه تابع تشخیص نیز این گروه بندی را تایید کرد. بر مبنای نتایج کلی، صفات وزن یک پیاز سیر، وزن یک پیاز سیرچه و طول یک پیاز سیر مناسب ترین صفات برای انتخاب غیرمستقیم در جهت افزایش عملکرد اقتصادی هستند. اکوتیپ های بهار 2، سولان و اسدآباد مناسب ترین اکوتیپ ها ازنظر داشتن بیشترین مقدار صفات وزن یک پیاز سیر، وزن یک پیاز سیرچه و وزن پنج پیاز سیرچه است؛ درحالی که اکوتیپ امام زاده کوه در شرایط رشدی اسدآباد یک اکوتیپ نامطلوب شناسایی شد. از نتایج حاصل از این مطالعه می توان به منظور گزینش صفات مطلوب با بیشترین تاثیر بر عملکرد بهره گرفت.