بازتاب اصول و مفاهیم کهن معماری ایران باستان در خانه های سنتی فلات مرکزی ایران، دوره قاجار

مفاهیم کهن و الگوهای پایدار در سنت معماری، همواره به تاریخ وابسته بوده اند و در گستره آن تجلی یافته اند. در حیطه الگوها، اینکه پدیده ای تا چه حد در طول تاریخ تغییر کرده است، مهم نیست بلکه محتوای ثابت آن در زمینه است که اهمیت می یابد. از این رو، نخستین گام در خوانش معماری، به ویژه مبتنی بر آنچه در دامنه اصول سنتی قرار می گیرد، رجوع به پیشینه تاریخی است. بر چنین مبنایی واکاوی، شناخت آفرینه های معماری باستان، آگاهی از ویژگی ها، نحوه تکوین و فرگشت آن ها تا دوره های پسین، امری مهم در مطالعات معماری ایران قلمداد می گردد. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی و تطبیق اصول نهفته و مفاهیم مشترک، میان معماری ایران باستان و خانه های دوره قاجاریه در فلات مرکزی ایران تدوین شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش را جستجو می کند؛ اصول معماری ایران باستان منطبق با مفاهیم موجود در خانه های سنتی قاجاریه واقع در فلات مرکزی ایران کدامند و چگونه بر معماری خانه های آن دوران بازتابانیده شده اند؟ روش پژوهش، تطبیقی، با رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده است. یافته های پژوهش نشان می دهند، در معماری خانه های سنتی دوره قاجاریه، نوعی گرایش ذهنی به معماری باستان وجود داشته است که بر کالبد آن از طریق اصولی چون درون گرایی، هندسه، مرکزیت، تجمیع اضداد، سلسله مراتب و وحدت بازتابانیده می گردد.