فراتحلیل رویکردهای ایرانیان به مفهوم «ایران شناسی» و التزامات آن

پژوهش های ایران شناسی مدتی است که مورد توجه محافل علمی قرار گرفته اما علی رغم اهمیت آنها، فرایند علمی پژوه ها در حوزه نظریه پردازی، پارادایم سازی و ایجاد جریان علمی موفق نبوده اند. دانش ایران شناسی با رویکرد خودشناسی در انبوهی از داده ها دست و پا می زند و در بهترین حالت باید گفت تنها توصیفاتی از داده های مختلف ارائه شده و تحلیل درستی از ماهیت آنها صورت نگرفته است. این موضوع از عدم درک صحیح مبانی نظری و تفکیک دانش ایران شناسی از دیگر حوزه های علوم انسانی و رویکرد احساسی جامعه علمی ریشه می گیرد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات بنیادی است و با طرح این سوال که رویکردهای مفهوم ایران شناسی و الزامات آن برای محققان ایرانی چیست؟ به دنبال ارائه تعریف و نقد جامعی از مصادیق این مفهوم است. داده ها از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده و با روش فراتحلیل کیفی مورد بررسی قرار گرفته اند. مهم ترین هدف این پژوهش ایجاد آگاهی نسبت به مفهوم و بیان ضرورت ها و چالش های پیش رو برای درک صحیح ایران شناسی با نگاه خودشناسی است. پژوهشگر با ارزیابی جامع منابع، رویکردها به مفهوم ایران شناسی را در سه دسته کلی اعم از رویکردهای: 1- شرق شناسانه، 2- امر مهم فرهنگی و 3- دانشی تقسیم بندی کرده است. سپس با نقد و ارزیابی هر کدام از این دسته بندی ها و منابع شاخص آن، ابهامات و برخی تداخل موضوعات را روشن کرده و در انتها با تاکید ویژه بر رویکرد دانشی، مسائل موجود در زمینه مبانی ایران شناسی را تبیین کرده است.