مقاصد الشریعه در اندیشه امام خمینی و صدر

در پی تحولات اجتماعی و علمی عصر جدید در اروپا، اندیشمندان مسلمان در پی یافتن روش جدیدی برای اجتهاد بودند تا بتوانند به وسیله آن، اسلام را با تحولات زمان سازگار یا برای تحولات اجتماعی جدید احکام فقهی اسلامی تولید کنند. توجه به مقاصد شریعت در اجتهاد راهی برای بالندگی و پویایی فقه و پاسخگویی مناسب به مسائل نوظهور بود. توجه به مقاصد الشریعه در نگاه فقهایی که دارای رویکردی اجتماعی و حکومتی به دین اسلام بوده اند، پررنگ تر است. امام خمینی و سیدمحمدباقر صدر از جمله این فقها هستند. در این پژوهش با روش توصیفی و گردآوری کتابخانه ای داده ها به این مسئله پرداخته شده است که مقاصد الشریعه در اندیشه امام خمینی و صدر چه جایگاهی دارد و چه تفاوت و شباهت هایی با دیدگاه فقهای اهل سنت دارد؟ یافته های پژوهش بیانگر این هستند که امام خمینی با توجه به مقاصد شریعت دیدگاه های بدیعی عرضه کرده و اهتمام وی به مقاصد شریعت در مقام استنباط، گاه در توسعه فقه و گاه در تعمیق آن موثر بوده است. صدر نیز باتکیه بر روش های قطعی عقلی در پی یافتن و کشف اهداف غایی شریعت است و برای این منظور اهداف شریعت را از مقاصد شریعت تفکیک می کند. نقطه مشترک دیدگاه فقهای اهل سنت و با امام خمینی و صدر در برشمردن مقاصد الشریعه بر برقراری عدالت اجتماعی و حفظ نظام اجتماعی استوار است و تفاوت در توجه به حفظ دین به عنوان یکی از مقاصد شریعت در نگاه فقهای شیعه است.