مقایسه دیدگاه ملاصدرا و ویلیام رو در باب اختیار خداوند

ملاصدرا و ویلیام رو، از دو سنت فلسفی مختلف به مسئله «اختیار خداوند» پرداخته و به نتایج متفاوتی رسیده اند. هر دو فیلسوف توافق دارند که اراده خداوند بر خلق عالم، واجد ضرروت ازلی است. تفاوت در این است که ملاصدرا با تمسک به رویکرد سازگارگرایانه در باب اختیار، معتقد است همچنانکه در خصوص آدمی، ضرورت بالغیر اراده منافاتی با اختیار ندارد؛ در خصوص خداوند نیز ضرورت ازلی اراده منافاتی با اختیار او ندارد. در مقابل ویلیام رو، با تمسک به تلقی آزادی گرایانه از اختیار، معتقد است ضرورت ازلی اراده جایی برای اختیار خداوند باقی نمی گذارد و قیاس میان ضرورت بالغیر، در خصوص انسان، و ضرورت ازلی در خصوص خداوند، مع الفارق است. در این مقاله با تحلیل استدلال های دو فیلسوف بدین نتیجه رسیدیم که در مجموع موضع ویلیام رو قابل دفاع تر است؛ زیرا اولا دیدگاه رو با شهودات زبانی-اخلاقی ما سازگار تر است؛ ثانیا وجوه معقولی برای تفکیک حکم ضرورت بالغیر و ضرورت ازلی، از حیث لزوم/عدم لزوم جبر، وجود دارد.