تحلیل فقهی-حقوقی سنجه و مبدا شناسایی جنسیت در تراجنسی ها

دسته ای از حقوق و تکالیف بر مبنای جنسیت بر افراد بار می گردند، بنابراین شناسایی جنسیت، لازمه تعلق این بخش از حقوق و تکالیف بر افراد است. در اکثر مواقع، شناسایی جنسیت به سهولت و بی نیاز از دقت های تخصصی، شدنی است، اما در پاره ای موارد، ابهامات جنسی و جنسیتی، امر شناسایی را با دشواری روبه رو می کند. یکی از این موارد، وضعیت تراجنسی است. تراجنسی مبین وضعیت افرادی است که خود را دارای جنسیتی متفاوت از ساختار بدنی شان می دانند و ازاین رو، تمایل به هماهنگ سازی ساختار بدنی با جنسیت خودآگاه شان دارند. پیشرفت علم پزشکی و امکان پذیری بازآرایی جنسی، گروهی از فقیهان و حقوق‎دانان را بر آن داشت تا ساختار بدنی پدید آمده را مبنای شناسایی جنسیت جدید قرار داده و به تغییر احکام مربوط به جنسیت حکم کنند. اینان به تبعیت از عرف، جنسیت ظاهری را سنجه شناسایی و به دلیل تبدل موضوع جنسیت بر اثر جراحی، جراحی را مبدا شناسایی جنسیت جدید دانستند؛ رویکردی که هم اکنون در نظام حقوقی کشور ما پذیرفته شده است. در مقابل، نتایج برآمده از مطالعات علمی با رد کارآمدی سنجه پیشین، از نقش کلیدی هویت جنسیتی برای شناسایی جنسیت تراجنسی ها حکایت می کرد. نمایان ساختن کارآمدی هویت جنسیتی در امر شناسایی تراجنسی ها و هم چنین اثبات سازگاری بیشتر این سنجه با مبانی فقهی-حقوقی، دستاوردهایی است که گواه از برتری این سنجه می دهند. شایسته است قانون گذار ضمن ورود مفهوم هویت جنسیتی به ادبیات قانونی و با لحاظ نظم عمومی و اخلاق حسنه، رویکرد کارآمدی برای شناسایی جنسیت در تراجنسی ها اتخاذ نماید.