گوناگونی ویژگی های رویشی، ظرفیت آنتی اکسیدانی و محتوای فنل و فلاونوئید کل برگ در جمعیت های بنفشه معطر (Viola odorata L.)

بنفشه معطر (Viola odorata L.) گیاهی چندساله از تیره Violaceae است که به صورت خودرو در مناطقی از شمال ایران می‏روید. این پژوهش برای بررسی گوناگونی الگوی رشد رویشی و برخی ویژگی های بیوشیمیایی در 10 جمعیت برگزیده گیاه بنفشه معطر در استان مازندران در اوایل بهمن 1401 پیش از آغاز گلدهی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. رویشگاه ‏ها شامل الیمالات، لاویج، آب‏پری، پارک جنگلی نور، سی‏سنگان، نمک‏آبرود، کلارآباد، امامزاده عبدالله، لاریجان و خشت‏سر بودند. از هر رویشگاه در هر تکرار، 10 نمونه گیاهی جمع‏آوری شد و صفات مربوط به خصوصیات رویشی، رنگدانه ‏های نورساختی و ترکیبات فیتوشیمیایی برگ هر جمعیت ارزیابی گردید. نتایج نشان داد تمامی صفات در رویشگاه ‏های مختلف تفاوت معنی‏دار نشان می دهند به طوری که بیشترین ارتفاع بوته و تعداد برگ در نمونه ‏های مربوط به رویشگاه ‏های الیمالات، لاویج و خشت‏سر مشاهده شد؛ بیشترین قطر ساقه اصلی و فرعی، وزن تر و خشک بوته، عرض و سطح برگ و قطر دمبرگ در رویشگاه ‏های کلارآباد و نمک‏آبرود و سپس خشت‏سر گزارش گردید. بیشترین رنگدانه ‏های نورساختی برگ در رویشگاه ‏های غرب مازندران (کلارآباد و نمک‏آبرود) ارزیابی شد؛ بیشترین مقادیر ترکیبات فیتوشیمیایی مربوط به نمونه های رویشگاه لاریجان با بیشترین ارتفاع از سطح دریا (4115 متر) بود. تجزیه خوشه‏ای رویشگاه های مختلف بر اساس صفات اندازه‏گیری شده، جمعیت های مختلف بنفشه معطر را به سه گروه مجزا تقسیم‏بندی کرد. در مجموع می‏توان نتیجه گرفت که تفاوت‏های جغرافیایی، یکی از مهم ترین پارامترهای موثر بر رشد و کیفیت گیاهان زینتی و دارویی است. اغلب صفات مورفولوژیکی، رنگدانه ‏های نورساختی برگ بنفشه و مواد موثره مانند فنل و فلاونوئید کل در جمعیت‏های مورد بررسی دارای تفاوت زیادی بودند، که بخشی از این گوناگونی می تواند مربوط به ویژگی های ژنتیکی و بخشی وابسته به شرایط اقلیمی باشد.