بررسی تاثیر زبان و فرهنگ آذربایجان در سبک شناسی نظامی گنجوی

 نظامی گنجه ای از شاعران سبک آذربایجانی است که به اقتضای زندگی در گنجه و به تاثیر از محیط، زبان و فرهنگ ترکان منطقه در اشعارش دیده میشود. در این مقاله با هدف بررسی بازتاب زبان و فرهنگ آذربایجان در شعرش، پنج گنج وی از منظر واژه ها، اصطلاحات و محتوا در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی شده است.

 شیوه نگارش مقاله توصیفی تحلیلی است و اطلاعات با ابزار فیش با مطالعات کتابخانه ای، جمع آوری شده است. جامعه آماری پنج گنج نظامی میباشد.

 نظامی در زبان و اندیشه تحت تاثیر زبان مردم و محیط گنجه قرار گرفته است. واژه ها، ترکیبات و اصطلاحات ترکی در پنج گنج آمده است که در شعر شاعران سبک خراسانی فراوانی ندارد. واژه ترک و ترکیب ترکتازی، واژه های ترکی در نام اشخاص، ابزارها، خوردنیها و پوشاک در سطح زبانی آورده است. در سطح ادبی در آرایه تشبیه و استعاره با واژه های ترکی تصویرسازی کرده است و علاوه بر آن، آنچه باعث تشخص شعر او از این منظر شده است. کاربرد ضرب المثلهای ترکی ویژگی سبکی اوست که با ترجمه مستقیم و غیر مستقیم آورده است. در سطح فکری، آداب و رسوم، نوع زندگی و اعتقادات، توصیفهای طبیعت گنجه آمده است. این تاثیر در نامگذاری حکایات، استفاده از طبیعت گنجه در وصفها، هویت ترکی دادن به شخصیتها، مضمون سازی با عقاید و نوع زندگی ترکان و بازیهای محلی منطقه دیده میشود.

 در پنج گنج نظامی زبان، فرهنگ و اندیشه ترکان که در قرن ششم در گنجه می زیسته اند، تاثیر گذاشته و جزوی از سبک شعر او شده است. او از واژه ها، اصطلاحات، عقاید ترکها در شعرش استفاده کرده است که بدون دانستن این تاثیرپذیری، فهم برخی ابیات او مشکل میشود.