بررسی نقش دانش بومی ذینفعان و مشارکت محلی در حفاظت پایدار از جنگل (مطالعه موردی: جنگل های غرب استان گیلان)

یکی از رویکردهای جلوگیری از آسیب و تخریب جنگل ها، ارتقاء دانش و مشارکت مردم محلی است. در این تحقیق نقش دانش بومی ذینفعان و مشارکت مردم محلی در حفاظت پایدار جنگل های غرب گیلان با تئوری های سطوح قاعده مند و رفتار برنامه ریزی شده بررسی شد. جامعه آماری شامل ساکنان و جنگل نشینان بومی شهرستان های صومعه سرا، فومن و شفت و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان بودند. حجم نمونه از روش کوکران نامحدود محاسبه و 198 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند. نمونه گیری از نوع تصادفی ساده و تحلیل داده ها با مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS 26 و Smart PLS 3 انجام شد. آزمون همبستگی رابطه مثبت معناداری بین متغیرهای مشارکت و دانش بومی با حفاظت پایدار نشان و این دو متغیر به میزان 661/0 و 377/0 قادر به پیش بینی حفاظت پایدار بودند. مدل سازی معادلات ساختاری مشخص نمود که تجربه تخریب جنگل از طریق مشارکت ضعیف مردم محلی و دانش بومی بر رفتار سازگار در حفاظت پایدار جنگل تاثیر غیرمستقیم دارد. مطابق با تئوری سطوح قاعده مند، تمرکز جوامع بومی بر روی ارتقای دانش در کنار مشارکت در حفاظت از جنگل های تخریب شده می تواند به عنوان مفاهیم عینی و انتزاعی در جهت حفاظت از جنگل ها موثر باشد. این مسئله هم راستا با تئوری رفتار برنامه ریزی شده که ایجاد نگرش مثبت در بین افراد بومی در قالب هنجارهای ذهنی است به کنترل رفتار مبتنی بر حفاظت پایدار می انجامد. نتایج این تحقیق می تواند در تغییر نگرش مدیران کل اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نسبت به اثربخشی دانش بومی و مسائل فرهنگی در حفاظت پایدار منابع طبیعی استفاده شود.