ارزیابی عملکرد محصولات علوفه ای یک ساله با روشهای مختلف خاکورزی در اراضی دیم سردسیر

به منظور ارزیابی پتانسیل تولید محصولات علوفه ای یکساله در شرایط زارعین، تحقیق حاضر در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی در پایگاه نوآوری شهرستان دلفان در استان لرستان به مدت سه سال زراعی (1396-97، 1398-99 و 1400-1399) انجام پذیرفت. در این تحقیق تیمار مورد بررسی شامل کشت خالص ماشک داسی کارپا رقم مراغه، گاودانه (رقم محلی)، ارقام نخود علوفه ای (مراز و پایونیر) و کشت مخلوط ماشک پانونیکا رقم گل سفید و ماشک ویلوسا رقم گلشن (50%:50%)، ماشک معمولی+ جو (75%:25%)، نخود علوفه ای مراز + جو (50%:50%)، نخود علوفه ای پایونیر + تریتیکاله (50%:50%)، ماشک معمولی+ تریتیکاله (50%:50%) در سه روش خاک ورزی مرسوم، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه محصولات مورد ارزیابی در سال اول اجرای آزمایش (با بارندگی 235 میلی متر در بهار) و کمترین عملکرد علوفه در سال سوم اجرای آزمایش (سالی پرتنش از نظر بارندگی و دما و با بارندگی بسیار اندک 7/5 میلی متر در بهار) بدست آمد. واکنش محصولات علوفه ای از نظر عملکرد علوفه خشک در روش های مختلف خاک ورزی در سال های اجرای آزمایش متفاوت بود؛ به طوری که در دو سال اول اجرای آزمایش، گاودانه و نخود علوفه ای مراز با عملکرد علوفه بالا در روش بی خاکورزی به ترتیب با میانگین عملکرد علوفه خشک 5448 و 5978 کیلوگرم در هکتار و زودرسی بهترین بودند. در شرایط تنش سال سوم اجرای آزمایش (1399-1400) از نظر بارندگی و دما، کشت مخلوط ماشک+جو، نخود علوفه ای مراز+جو، ماشک+تریتیکاله، نخود علوفه ای پایونیر+تریتیکاله به ترتیب به میزان عملکرد علوفه خشک 4279، 3721، 3608، 3350 کیلوگرم در هکتار از برتری نسبی از نظر تولید علوفه برخوردار بودند. علی رغم کاهش عملکرد علوفه برخی محصولات در روش بی خاک ورزی نسبت به خاک ورزی مرسوم در سال های اجرای آزمایش، کاشت محصولات علوفه ای در روش بی خاکورزی می تواند بعنوان گزینه مناسبی در راستای کاهش هزینه های ناشی از عملیات خاک ورزی و در نهایت افزایش درآمد خالص بهره بردار در نظر گرفته شود.