اهورانی: زنان اهورا؟ صفات آبها در یسن 38 و زند آن

یسنای 38 که یسن میانی هفت ها(ت) است، به ستایش آبها و زنان/ایزدبانوان اختصاص دارد. در بندهای سوم و پنجم این یسن صفاتی برای آبها به کار رفته است که یا منحصربه فرد هستند یا در اوستا درجه ی تکرار بسیار پایینی دارند به همین دلیل درباره ی معنایشان ابهام وجود دارد؛ به ویژه صفت اهورانی که برخی آن را به «زنان اهورا» تعبیر کرده اند. با مقایسه ی زند یسن 38 و متون دوره ی میانه به نظر می رسد این متن مبنای تقسیم بندی انواع آبها در متون مذهبی دوره میانه است که اهمیت بررسی آن را افزایش می دهد؛ اما بررسی زند نیز کمک زیادی به رفع ابهام در معنی این یسن نمی کند زیرا در بیشتر موارد کلمه ی اوستایی عینا تکرار شده و تنها تفسیری بدان افزوده اند. در برخی موارد معنی یا تفسیر پهلوی از نظر ریشه شناسی و ظاهری، شباهتی به واژه ی اوستایی ندارند و به نظر می رسد در زمان تدوین زند نیز درباره ی این واژه ها و معنای آنها اتفاق نظر وجود نداشته است. هدف این پژوهش این است که با مقایسه ی صفات و عبارات بیان شده در متن اوستایی و زند آن، این کلمات ترجمه و ریشه یابی شده و میزان انطباق آنها در دو دوره بررسی شود. سعی شده به این پرسش ها پاسخ داده شود که تفسیرهای موبدان نویسنده ی زند تا چه حد با متن اوستایی همخوانی دارد و در کار آنها امانت داری در ترجمه تا چه حد رعایت شده و تفکرات و عقاید موبدان ساسانی تا چه حد بر روی این ترجمه و تفسیرشان تاثیر گذاشته اند.