نخستین گزارش گریز دو گونه گیاه زینتی و کاشته شده در ایران

ورود برخی گیاهان به محیط های جدید به دلیل توانایی آن ها در گذر از موانع زیستی و غیرزنده می تواند منجر به مهاجم شدن آن ها شود. ورود گیاهان مهاجم به عنوان یکی از مهم ترین تهدیدها برای تنوع زیستی است، به طوری که در کشورهای در حال توسعه، به عنوان یک چالش بزرگ برای کشاورزی و رفاه انسان تلقی می شود. براساس بررسی های میدانی حاضر، دو گونه زینتی و کشت شده با پتانسیل تهاجم بالا در برخی مناطق شمالی و جنوبی ایران به عرصه های طبیعی ورود کرده اند. گونه های لاله عباسی (.Mirabilis jalapa L) و کرچک (.Ricinus communis L) از محدوده کشت خود گریخته و در نتیجه به وضعیت تهاجم تغییر کرده اند. آن ها به طور گسترده در بسیاری از مناطق شهری ایران کشت و پرورش داده می شوند. در این تحقیق، طبقه بندی تاثیرات زیست محیطی IUCN گونه های بیگانه (EICAT-IUCN) و طبقه بندی تاثیر اجتماعی-اقتصادی گونه های بیگانه (SEICAT) برای ارزیابی خطرات احتمالی این گونه ها برای گیاهان و جانوران بومی و همچنین برای سلامت انسان به کار گرفته شد. خروجی سیستم ارزیابی EICAT نشان داد که کرچک و لاله عباسی از طریق مکانیسم رقابت، پتانسیل ایجاد اثر منفی بر گونه های بومی دارند. در رویکرد SEICAT، سلامت و ایمنی به عنوان اجزای تشکیل دهنده رفاه انسان شناسایی شد. بیشترین مکانیسم هایی که منجر به اثرات زیست محیطی می شود رقابت، انتقال بیماری و مسمومیت/سمیت بود. این نتایج نشان داد که این گونه ها ممکن است رقابتی تر از گونه های بومی در پوشش گیاهی شهری باشند. برای رفع این شکاف در داده ها و اطمینان از تصمیمات مدیریتی دقیق، درک عمیق تر از تاثیر واقعی آن ها بر گونه های بومی ضروری است. بنابراین، توصیه می شود که راهکارهای حفاظتی برای کنترل پراکندگی این گونه ها در اکوسیستم های شهری اختصاص داده شود.