ارزیابی توان سرزمین برای توسعه طبیعت گردی با استفاده از مدل های TOPSIS و ZLS - مطالعه موردی: حوضه آبخیز نور - نوشهر

ارزیابی توان بوم شناختی گامی موثر و ابزاری مناسب برای هدایت فعالیت ها و کاربری های جاری در سرزمین به سوی توسعه ای پایدار است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی توان توسعه ی طبیعت گردی با استفاده از ترکیب روش های AHP، TOPSIS و ZLS و انتخاب بهترین لکه ها با تاکید بر معیارهای اجتماعی - اقتصادی در حوضه آبخیز نور-نوشهر است. در پژوهش صورت گرفته، از 10 معیار ارتفاع، شیب، جهت شیب، شاخص تفاوت پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI)، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده اصلی، فاصله از مناطق سیلابی، فاصله از گسل و فاصله از نقاط زمین لغزش استفاده شد. روش AHP برای وزن دهی به معیارها مورد استفاده قرار گرفت و در نرم افزار ArcGIS 10.5 نقشه توان سرزمین برای توسعه طبیعت گردی تهیه شد. پس از آن، با استفاده از روش ZLS، هفت منطقه به عنوان مناطق با توان بالا انتخاب شدند. سپس این هفت منطقه با استفاده از روش TOPSIS و انتخاب پنج معیار اجتماعی - اقتصادی؛ تنوع منطقه، میزان بکر بودن، مجموع جمعیت در فاصله پنج کیلومتری از منطقه، فاصله از جاده و میانگین نقشه تناسب مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت بهترین مناطق برای توسعه طبیعت گردی انتخاب شدند. نتایج نقشه طبقه بندی توان منطقه نشان می دهد 21269 (8.63 %) هکتار از منطقه بدون توان، 48617 (19.71 %) هکتار دارای توان کم، 66535 (26.98 %) هکتار دارای توان متوسط، 103589 (39.99 %) هکتار دارای توان بالا و 6634 (2.70 %) هکتار از منطقه دارای توان بسیار بالا هستند. همچنین نتایج حاصل از بررسی معیارهای اجتماعی - اقتصادی و روش TOPSIS نشان می دهد که مناطق 2، 5 و 1 به ترتیب با امتیازهای 0.8188، 0.7868 و 0.6506 بهترین مکان ها برای توسعه طبیعت گردی منطقه هستند. مطالعات صورت گرفته و نتایج این پژوهش نشان می دهد که تهیه نقشه توان منطقه بر اساس روش AHP و رتبه بندی و انتخاب مناطق نهایی برای توسعه طبیعت گردی با روش TOPSIS، دارای قدرت بالایی برای بررسی توسعه طبیعت گردی بوده و نتایج قابل قبولی را ارائه می دهد.