بررسی عملکرد کمی و کیفی گاودانه (Vicia ervilia) و خلر (Lathyrus sativus) در کشت مخلوط با گندم (Triticum aestivum) تحت سامانه های مختلف خاک ورزی

به منظور بررسی صفات کمی و کیفی گیاهان خلر، گاودانه و گندم تحت تاثیر کشت مخلوط و سامانه های خاک ورزی، آزمایشی به صورت اسپلیت-پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه ایلام در سال زراعی 1399-1398 انجام شد. کرت های اصلی شامل خاک ورزی در سه سطح (بی خاک ورزی، خاک ورزی حداقل و متداول) و کرت های فرعی شامل الگوی کاشت در شش سطح (کشت خالص گندم با علف هرز، کشت خالص گندم بدون علف هرز، کشت مخلوط افزایشی 100 درصد گندم+ 50 درصد گاودانه، 100 درصد گندم+ 50 درصد خلر و کشت خالص گاودانه و خلر) بودند. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه گندم در کشت خالص گندم بدون علف های هرز تحت خاک ورزی حداقل (78/8 تن در هکتار) و بیشترین عملکرد علوفه گاودانه (80/7 کیلوگرم در هکتار) در کشت خالص گاودانه تحت شرایط خاک ورزی حداقل حاصل شدند. بیشترین عملکرد علوفه خلر (08/4 و 98/3 تن در هکتار) به ترتیب در سامانه های خاک ورزی حداقل و متداول به دست آمد. الگوهای کشت مخلوط سبب افزایش غلظت پروتئین دانه گندم به میزان 12/9 درصد شدند. کشت خالص گیاهان لگوم در مقایسه با کشت مخلوط از طریق افزایش پروتئین، غلظت فسفر و کلسیم علوفه و کاهش الیاف غیر قابل حل در شوینده خنثی و الیاف غیر قابل حل در شوینده اسیدی کیفیت علوفه را بهبود بخشیدند. نسبت برابری زمین در همه الگوهای کشت مخلوط گندم با بقولات بیشتر از یک بود که بیانگر مزیت الگوهای کشت مخلوط برای استفاده از زمین و افزایش عملکرد می باشد. بر اساس نتایج این تحقیق، می توان الگوی کشت مخلوط گندم+ گاودانه و سامانه خاک ورزی حداقل را به عنوان مناسب ترین راهکار جهت بهبود عملکرد محصول معرفی نمود