اثر دمای خاک بر دگرآسیبی بقایای گیاهان زراعی کلزا و جو: مطالعه رویش علف های هرز تاج خروس ریشه قرمز و جودره

حفظ و بازگرداندن بقایای گیاهی به خاک نه تنها باعث بهبود ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک می شود، بلکه وجود ترکیبات شیمیایی دگرآسیب بقایا می تواند باعث کاهش سبز شدن و رشد علف های هرز شود. در این راستا، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. تیمارهای آزمایش در سه سطح بقایای گیاهی (عدم بقایا، بقایای کلزا و جو)، دو نوع خاک (استریل و مزرعه)، سه سطح دمای خاک (25، 35 و 45 درجه سانتی گراد) و دو نوع علف هرز تاج خروس ریشه قرمز (Amaranthus retroflexus) و جودره (Hordeum spontaneum Koch.) بودند. با افزایش دمای خاک از 25 تا 45 درجه سانتی گراد، درصد و سرعت ظهور گیاهچه علف های هرز، در خاک مزرعه افزایش و در تیمارهای بقایای جو و کلزا کاهش یافت. در خاک های استریل و مزرعه نیز، بیشترین درصد ظهور گیاهچه (به ترتیب 1/76 و 1/66) و سرعت ظهور گیاهچه علف های هرز (به ترتیب 12/0 و 11/ معکوس ساعت) در تیمار بدون بقایای گیاهی مشاهده شد. برخلاف خاک مزرعه در شرایط استریل شده، تیمار بدون بقایای گیاهی اختلاف زیادی با تیمارهای بقایای جو و کلزا داشت. اگرچه اثر دگرآسیبی بقایای گیاه کلزا نسبت به جو در کنترل صفات رویش و استقرار علف های هرز تاج خروس ریشه قرمز و جودره بیشتر بود؛ با این حال، هر دو گیاه زراعی توانستند فرآیند سبز شدن علف های هرز مورد نظر را مختل کنند؛ بنابراین، حفظ بقایای گیاهی خاک می تواند با تقویت جمعیت میکروارگانیسم های خاک و کنترل نسبی جمعیت علف های هرز، در کاهش مقدار و هزینه کاربرد علف کش ها، حفظ محیط زیست و پایداری سیستم های کشاورزی حائز اهمیت باشد.