ادب در زبان اشاره ایرانی: تحلیل علائم غیر دستی

هدف از پژوهش حاضر بررسی ادب در زبان اشاره ایرانی است. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه با 18 فرد ناشنوا شامل 9 مرد و 9 زن و 5 زن کم شنوا از شهرهای زنجان، تهران، انزلی، تبریز و ارومیه جمع آوری شده است. زبان ناشنوایان شرکت کننده در این پژوهش زبان اشاره ایرانی است و از سنین مختلف و سطوح متفاوت تحصیلی بودند. پرسش های این پژوهش در حوزه سه کنش گفتاری درخواست کردن، رد درخواست و عذرخواهی است. برای تحلیل زبانی ابتدا ترتیب اشارات و نوع کلمات استفاده شده و سپس نوع و میزان استفاده از حالات چهره بررسی شدند. طبق یافته های این پژوهش برای انتقال ادب یا بی‎ ادبی از طریق زبان اشاره ایرانی صرف استفاده از اشارات کافی نیست و حالات چهره و بدن در جهت تکمیل معنا نقشی کلیدی دارند. این حالات که شامل حرکات بدن، سر، چشم و ابرو، لب و بینی هستند در برخی از موقعیت ها نقش نحوی و در برخی دیگر نقش پیرا زبانی داشتند که بیشتر نقش پیرا زبانی آن ها در این پژوهش بررسی شد. مطابق یافته ها ها  ئوئ ئر در کنش گفتاری درخواست، ریز کردن چشم، در کنش گفتاری رد درخواست کج کردن سر و لب برجسته و در کنش گفتاری عذرخواهی ریز کردن چشم در بافت بیشترین بسامد وقوع را داشتند. سرعت اشارات، ابعاد اشاره، میزان استفاده از اشارات دو دستی، مکث بین اشارات و میزان تکرار واژه در میان زنان و مردان در بافت های 24 گانه پژوهش یکسان مشاهده نشد. همچنین مشخص گردید که نوع و میزان استفاده از این علائم غیر دستی بیشتر بافت-وابسته است و نوع ارتباط بین متعاملین از قبیل رسمی یا غیر رسمی و همچنین وجود عامل قدرت نقشی موثر در انتخاب این علائم دارد. نتایج این پژوهش می تواند به جامعه شناسان جهت درک بهتر فرهنگ جامعه ناشنوا، به پژوهشگران حوزه زبان اشاره برای درک عناصر زبانی و به مترجمین جهت ارائه ترجمه سلیس یاری رساند