بررسی جنبه های زلزله شناختی زمین لرزه 16/8/1384 بالاکوت (پاکستان) با بزگای گشتاوری Mw=7.6

در تاریخ 16/7/84 زلزله شدیدی با بزرگای گشتاوری Mw=7.6 رخ داد. کانون این زمین لرزه در حدود ده کیلومتری شرق شهر بالاکوت و چهارده کیلومتری شمال مظفرآباد پاکستان واقع بود. زمین لرزه موجب تلفات و خسارت گسترده در ایالتهای سرحد، جامو و کشمیر آزاد در پاکستان و ایالت کشمیر هند و بخشهایی از شرق افغانستان گردید. سازوکار زمین لرزه به صورت فشاری با مؤلفه امتدادلغز، مدت دوام گسیختگی 28 ثانیه و گسترش جبهه گسیختگی از پایین به بالا به نظر می رسد. پهنه گسیختگی در دو قسمت در بخشهای شمال غرب و جنوب شرق صفحه گسل دیده می شود. سازوکار گسلش، نمایانگر دو صفحه یکی با شیب به سوی شمال شرق و دسگری به سوی جنوب غرب است. با توجه به توزیع پس لرزه ها که وقوع 47 پس لرزه با بزرگای بیش از mb=5.0 را در یک ماه اول پس از رخداد زمین لرزه نشان می دهد، بیشتر آنها به سوی شرق و شمال غرب پهنه رومرکزی رخ داده اند. رخداد بیشتر زمین لغزشها در گستره شرق منطقه زلزله زده و سازوکار گسلهای بنیادی در منطقه (انتهای شمال غربی راندگی مرزی اصلی MBT) فشاری با مؤلفه امتدادلغز چپگرد است. علاوه برآن، جهت حرکت به سوی شمال غرب در فلات هند، صفحه گسل در سازوکار ژرفی با شیب به سوی شمال شرق و سازوکار فشاری با مؤلفه امتدادلغز چپگرد به عنوان صفحه گسل مسبب معرفی می گردد. در این مقاله، به این روند به عنوان روند "گسل مظفرآباد" اشاره شده است. زلزله در راستای روند گسله که حداقل بخشی از آن به عنوان گسل موری شناخته شده بود در حدفاصل بین باغ و بالاکوت فعال گردید. بر اثر جهت پذیری قائم و عمل کردن مؤلفه عمود بر گسل قوی، جنبش زمین با خرابی گسترده (بویژه به سوی شرق و شمال شرق) و راستای حرکت قوی در جهت شمال غرب- جنوب شرق (به موازات گسل) موجب خسارتهای شدید شده است. این زلزله پاسان یک نبود لرزه ای بوده است. نقشه پهنه بندی خطر زلزله در پاکستان که قبل از وقوع زلزله تهیه شده بود، ناحیه رومرکزی زلزله بالاکوت را به عنوان منطقه با خطر متوسط نشان داده است. این موضوع نمایانگر لزوم بازنگری در نقشه های پهنه بندی خطر زمین لرزه در پاکستان است.