بررسی روند تغییرات وضعیت مراتع در یک دوره پنج ساله در استان یزد 263

وضعیت یکی از شاخصهایی است که در مدیریت مراتع مورد ارزیابی قرار گرفته و در برنامه ریزی از آن استفاده می شود. روش های متعددی برای ارزیابی این شاخص در اختیار می باشد. روش بکار گرفته شده در تحقیق حاضر روش چهار عاملی بوده است، برای انجام این بررسی رویشگاه هایی در مناطق استپی استان یزد انتخاب شدند. در هریک از رویشگاه های انتخابی یک منطقه معرف انتخاب شد و در مجموع 15 سایت در مناطق معرف تاسیس گردید، برای هر یک از این سایتها در هر سال عوامل پوشش سطح خاک، درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی و بنیه و شادابی گیاهان به مدت 5 سال اندازه گیری و ارزیابی شدند. نتایج آزمون آماری تغییرات امتیاز فاکتورها در سالهای مختلف حاکی از عدم وجود تفاوت معنی دار میان امتیاز عوامل پوشش سطح خاک، درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی و بنیه و شادابی گیاهان مربوط به سالهای متفاوت است ولی آزمون آماری تغییرات امتیاز عوامل مطالعاتی در میان سایتهای مختلف نشانگر وجود تفاوت معنی دار بین امتیاز فاکتورها در میان سایتها بود. به غیر از عامل بنیه و شادابی که در سایتهای مختلف هم همانند سالهای متفاوت از لحاظ آماری امتیازش معنی دار نشد اما تغییرات میزان بارندگی در سالها و سایتهای مختلف از لحاظ آماری معنی دار بود. بر این اساس به منظور بررسی تاثیر هرکدام از عوامل در تعیین وضعیت مرتع در بروز تغییر در وضعیت ارزیابی شده طی سالهای مورد مطالعه به مقایسه امتیازات کسب شده هریک از چهار عامل در سایتهای مختلف اقدام گردید. این مقایسه ها با استفاده از روش تحلیل مولفه اصلی (رسته بندی) و خوشه بندی بین امتیاز عوامل در سایتهای مختلف صورت پذیرفت و سایتهای مناسب از لحاظ وضعیت مرتع، پوشش گیاهی و خاک تفکیک و مشخص گردید، همچنین همبستگی میان عوامل مورد مطالعه با امتیاز وضعیت مرتع مشخص نمود که از لحاظ آماری عامل بنیه و شادابی با امتیاز وضعیت مرتع ارتباط معنی داری ندارد و این عامل در مناطق خشک نقش بسزایی در تعیین وضعیت مرتع ایفا نمی کند. به طور کلی مراتع استان یزد به طور عمده در طبقه ضعیف تا متوسط قرار داشتند و گرایش وضعیت مراتع این استان در طی دوره پنج ساله مورد مطالعه ثابت بود.