نقش پوشش سنگریزه ای روی میزان فرسایش و رواناب با استفاده از فلوم و شبیه سازی با ران

از آنجایی که بستر خاک در بسیاری از حوزه های آبخیز کشور و همچنین در دیمزارهای شیب دار دارای پوشش سنگی و سنگریزه ای است، لازم است که تاثیر آن در الگوهای برآورد میزان فرسایش و رسوب چه از نظر کمی و کیفی در نظر گرفته شود. جهت تعیین تاثیر درصد پوشش سنگی یا سنگریزه ای در میزان فرسایش خاک، آزمایشهایی چند با کاربرد شبیه سازی باران در آزمایشگاه فرسایش خاک موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع صورت گرفت. دو نمونه خاک مربوط به دو حوزه ساوه و امامه به مقدار تقریبی صد کیلوگرم در تشتک فلوم شیب دار قرار داده شد. در هر بار آزمایش بستر خاک در معرض سه شدت مختلف بارندگی و برای هر شدت بارندگی نیز ترکیبی از چهار شیب متفاوت روی بستر خاک موجود در فلوم آزمایش در نظر گرفته شد. جهت آگاهی از تاثیر تغییرات درصد پوشش سنگی خاک در میزان روان آب و تولید رسوب، 6 تیمار مختلف از پوشش سنگی در دو حالت آزاد و فرورفته طراحی و در معرض شبیه سازی باران با شیب و شدتهای فوق الذکر قرار گرفت. بررسی های انجام شده نشان داد که به رغم این تصویر کلی که وجود پوشش سنگی در روی بستر خاک، موجب کاهش رسوب ناشی از فرسایش آبی می گردد، تاثیر تغییرات پوشش سنگی روی نمونه های خاک حوزه ساوه (با بافت لوم شنی) و امامه (با بافت رسی سیلتی) به ترتیب از صفر تا حدود 15 درصد و بین صفر تا 20 درصد منجر به افزایش رواناب و رسوب نسبت به تیمار شاهد گردیده است. به تدریج که درصد پوشش سنگی افزایش می یابد میزان رسوب نسبت به تیمار شاهد کاهش چشمگیری نشان داده است. نتایج به دست آمده نشان داد که وجود پوشش سنگی تاثیر عمده ای در خصوصیات فیزیکی و هیدرولوژیکی بستر خاک دارد.