طول مدت تحصیل دانشجویان ایرانی مقطع دکترای تخصصی در بریتانیا و ایرلند در بین سال های 1374 و 1380

در دهه 1370، با توجه به سیاست توسعه ای کشور در حیطه آموزش تخصصی، جهش قابل قبولی در آموزش عالی کشور رخ داده است. جزیی از این فرآیند و البته همسو و تقویت کننده سایر فعالیت ها، جهش قابل ملاحظه در اعزام دانشجویان مقطع دکترا به خارج از کشور بوده است. با این وجود، شناخت وضعیت تحصیل ایشان به خصوص عوامل موثر بر موفقیت تحصیل آنها امری ضروری بوده و امکان برنامه ریزی بهتر و دقیق تر را فراهم می نماید.
این مطالعه با هدف بررسی طول مدت تحصیل دانشجویان بورسیه در کشورهای بریتانیا و ایرلند در بین فارغ التحصیلان بین سال های 1374 تا 1380 و مقایسه طول مدت تحصیل دانشجویان علوم پزشکی با سایرین و تعیین عوامل احتمالی موثر بر آن، صورت گرفت.
کلیه اطلاعات دانشجویان واجد شرایط از دفتر نمایندگی علمی ایران مستقر در لندن دریافت شد. ابتدا اطلاعات کسانی که بعد از سال 1376 شروع به تحصیل نموده بودند و همچنین کسانی که احتمالا نتوانسته بودند درس خود را به اتمام برسانند از مطالعه خارج شدند (جهت کاهش اثر selection bias). در نهایت اطلاعات مربوط به 988 نفر، تجزیه و تحلیل شد.
حدود 30 درصد دانشجویان بورسیه وزارت بهداشت و مابقی وابسته به وزارت علوم و یا سایر سازمان ها و دستگاه های کشور بودند. میانگین مدت تحصیل دانشجویان وزارت بهداشت (42.5 ماه) و آموزش عالی (42 ماه) تفاوت آماری نداشتند (P=0.23). کمتر از 15 درصد دانشجویان توانسته بودند دوره درسی خود را در سه سال به اتمام برسانند. البته این درصد در دانشجویان علوم پزشکی حدود 10 درصد بیش از سایرین بود. در کل پراکندگی طول مدت تحصیل در بین دانشجویان وزارت بهداشت بیشتر بود. همچنین ضرایب همبستگی بین طول مدت تحصیل با سن، تعداد فرزندان و نمره امتحان زبان قبل از اعزام به ترتیب 0.1، 0.02 و 0.17- به دست آمد که دو ضریب همبستگی آخر معنی دار نبود. همچنین وسعت شهر محل تحصیل در طول مدت تحصیل در دوره دکترا بی تاثیر بود.
با توجه به پایین بودن درصد دانشجویانی که طی سه سال فارغ التحصیل شده بودند به نظر می رسد که مدت فعلی بورسیه یعنی سه سال برای تحصیل در مقطع دکترا کافی نیست. از آنجایی که مدت تحصیل دانشجویان با افزایش سن زیاد می شود، لذا توصیه می گردد تا سیستم سعی نماید دانشجویان جوان تر را گزینش و برای ادامه تحصیل به خارج اعزام نماید.