آسیب شناسی تلفات بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان پرورشی در برخی مزارع تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی کشور

به منظور بررسی آسیب شناسی و کمک به یافتن علل وقوع تلفات بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان پرورشی ایران، از آبان ماه 1380 لغایت دی ماه 1381 تعداد 104 نمونه بافتی از اندامهای کبد، کلیه، طحال، لوزالمعده، روده و آبشش 59 عدد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان پرورشی بیمار از برخی مراکز تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی در استانهای مازندران، فارس، مرکزی و کهگیلویه و بویراحمد جهت بررسی ضایعات بافتی نمونه برداری و بلافاصله در محلول فرمالین 10 درصد تثبیت گردید. بافتهای تثبیت شده آبگیری، شفاف سازی و پارافینه شده و از آنها مقاطع میکروسکوپی 5 میکرونی تهیه و به روش هماتوکسیلین وائوزین (H&E) رنگ آمیزی و سپس بوسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند.
علایم بالینی بچه ماهی های مبتلا اغلب شامل تیرگی بدن، اگزوفتالمی، آسیت، شنای غیر طبیعی و چرخشی بود. گاهی نیز آویزان شدن رشته های مدفوعی (کست) از ناحیه مخرج قابل مشاهده بود و برخی مبتلایان بی حال و در محل خروجی استخرها جمع می شدند.
در مشاهدات میکروسکوپی آبشش، پرخونی عروق، تورم لایه پایه رشته های ثانویه آبششی، هیپرپلازی و چسبندگی رشته ها و در مواردی چماقی شدن رشته های آبششی ثانویه مشاهده شد. در کلیه ها دژنراسیون سلولهای کلیوی، نکروز و تخریب لوله های کلیوی و بافت خونساز در قسمت قدامی کلیه، پرخونی عروق کلیوی، افزایش رنگدانه های ملانین، نفوذ و افزایش سلولهای آماسی از موارد رویت شده بود. در آزمایش بافت کبد، پرخونی عروق کبدی، نفوذ چربی در هپاتوسیتها، پرخونی و اتساع سینوزوئیدها، افزایش منوسیت ها در سینوزوئیدها و نیز افزایش ملانوماکروفاژها، دژنرسانس واکوئولی هپاتوسیت ها و نیز نکروز کانونی دیده شد. در موارد نادری نیز کولانژیوما (نئوپلازی مجاری صفراوی) مشاهده گردید. بافت طحال نیز دارای پرخونی، رسوب رنگدانه های هموسیدرین، افزایش مراکز ملانوماکروفاژها و در مواردی نکروز بود. پرخونی، دژنراسیون و نکروز آسینی ها و جزایر لانگرهانس لوزالمعده نیز مشاهده گردید. در مشاهدات میکروسکوپی روده آسیبهایی از جمله پرخونی زیر مخاط، چسبیدن بافت مخاطی به هم و نکروز و کنده شدن بافت غده ای روده رویت شد.
با توجه به نتایج بررسی های بالینی و آسیب شناسی بدست آمده می توان گفت که بیماری ایجاد شده احتمالا یک بیماری ویروسی است که علایم آن بیشتر مشابه بیماری نکروز عفونی بافت خونساز (IHN) می باشد.