بررسی اثرات دیکلوفناک بر انتقال عصبی عضلانی به روش درون تنی و برون تنی

موضوع اثرات و مکانیسم فلج کنندگی آمپول دیکلوفناک سدیم که سبب توقف توزیع این فرآورده از سوی وزارت بهداشت شد، هنوز در پرده ابهام قرار دارد. عوامل مختلفی چون اثر مستقیم دارو بر انتقال عصبی- عضلانی به خصوص در موارد تزریق مکرر، فرآیندها و کمک حلالهای استفاده شده در تهیه آن، از جمله مواردی هستند که جهت روشن شدن موضوع مورد مطالعه قرار گرفته اند. در این مطالعه اثرات فلج کنندگی غلظت های مختلف محلول تهیه شده از پودر و آمپول دیکلوفناک ایرانی بر سیستم عصبی- عضلانی به صورت درون تنی (In vivo) و برون تنی (In vitro) مورد مطالعه قرار داده شد.
جوجه های 3-7 روزه براساس روش وارینر و گینبرگ (8) توسط ماده بیهوش کننده اتر کشته می شدند و پس از کندن کرکهای ناحیه گردن، با ایجاد برش در طول خط وسط گردن، دو عضله در بطنی گردن (CBC) جدا و به دستگاه فیزیوگرافی متصل می شد. برای بررسی اثرات محلول تهیه شده از پودر دیکلوفناک سدیم روی عضله CBC، دو سری آزمایش یکی تحریک غیر مستقیم (وقتی الکترود روی عصب قرار دارد) و یکی تحریک مستقیم (وقتی الکترود روی عضله قرار دارد) انجام شد. پیش از انجام آزمایش دورن تنی با غلظت های 750mg/ml، 250، 125، 75 و 25 آمپول دیکلوفناک، موش های سوری تحت 72 ساعت آموزش استقامت در مقابل سقوط در برابر دستگاه روتارود قرار داده شدند. از آزمون تی مزدوج برای داده های مربوط به دو سری آزمایش و از آزمون ANOVA با ملاک P<0.05 جهت آنالیز آماری در بیش از دو سری آزمایش استفاده شد. در بررسی داده های درون تنی، نتایج به دست آمده ناشی از عدم تطابق درست یا گذاردن صحیح حیوان بر روی دستگاه که منجر به افتادن سریع و عدم مقاومت موش سوری نسبت به سقوط می شد، در نظر گرفته نشد.
مطالعه برون تنی بر روی عضله دو بطنی گردن جوجه، نشان داد که غلظت های پایین دیکلوفناک (0.2 mg/ml و 0.02) در تحریک غیر مستقیم عصب تاثیری بر پاسخ های انقباضی سریع وابسته به عصب (توئیچ) بافت CBC ندارد ولی در غلظت های بالاتر (20mg/ml و 2) باعث افزایش تدریجی ارتفاع انقباضات می شود که تا حذف کامل انقباضات و فلج عضله به طور برگشت پذیر ادامه می یابد. تاثیر دیکلوفناک بر افزایش ارتفاع و تعداد انقباضات توئیچ و تغییر در انقباضات آهسته عضلانی (کنتراکچر) در تحریک مستقیم (عضله) در مقایسه با تحریک غیر مستقیم کمتر بوده است. با توجه به نتایج به دست آمده مطالعه برون تنی، به نظر می رسد که اثرات مهاری دیکلوفناک سدیم بر انتقال عصبی- عضلانی عضله CBC در غلظت های مورد استفاده به واسطه تاثیر مستقیم دارو اعمال می شود و با توجه به تغییرات معنی دار (P<0.05) پاسخ توئیچ CBC به استیل کولین، کارباکول و کلرور پتاسیم در حضور غلظت های مختلف دیکلو فناک سدیم، احتمالا از طریق مکانیسم پس سیناپسی واسطه گری می شود. هر چند که اثرات پیش سیناپسی آن را نمی توان نادیده گرفت. مطالعه درون تنی با استفاده از دستگاه روتارود نشان می دهد که تزریق محدوده غلظت های 25-750 mg/ml دیکلوفناک سدیم در عضله تیبیالیس موش سوری در حضور مواد افزودنی جانبی به شکل تزریقی (اکسپیانت) و عدم حضور اکسپیانت (غلظت های مختلف تهیه شده دارو) باعث کاهش وابسته به غلظت تعادل و مقاومت حیوان در برابر افتادن از روی سکو می شود. نتایج مطالعات درون تنی نشان می دهد که الگوی پاسخ دهی بافت به آمپول و محلول های تهیه شده دیکلوفناک سدیم، تفاوت معنی داری ندارد و می توان گفت که کمک حلال ها و سایر اعمال داروسازی استفاده شده در فرآیند تولید دیکلوفناک تزریقی نقش چندانی در اثرات دارو بر انتقال عصبی- عضلانی ندارند.
با توجه به نتایج آزمایش های درون تنی و برون تنی احتمال اثر مهاری آمپول دیکلوفناک بر انتقال عصبی- عضلانی با فعالیت مستقیم آن بر بافت عصبی- عضلانی وجود دارد.