نقش انرژی فسیلی در ژئوپلیتیک جهانی انرژی

با آغاز قرن بیست و یکم و افزایش اهمیت انرژی و نقش آن در مناسبات جهانی، چنین به نظر می رسد که نظام جهانی در تجربه ای جدید به دوران جهانی شدن اقتصاد بازار آزاد و یا اقتصادی شدن نظام جهانی وارد شده است. در این میان انرژی های فسیلی به عنوان یکی از مهمترین عناصر اقتصادی مطرح بوده که تا کنون جایگزین مناسبی برای آن پیدا نشده است. دیگر انواع انرژی نیز نظیر انرژی خورشیدی و هسته ای هنوز نتوانسته اند به لحاظ اهمیت و نقش آفرینی در مسائل سیاسی و نیز کاربردشان در مصارف صنعتی و... جایگزین مناسبی برای انرژی های فسیلی باشند. از طرفی رقابت بر سر منابع انرژی همواره یکی از مسائل رایج در جهان ژئوپلیتیک بوده که ضمن رودرروکردن قدرتها، کشورهای تولید کننده را نیز تهدید می نماید. نیاز روز افزون به انرژی بویژه از سوی کشورهای تازه صنعتی شده شرق و جنوب آسیا، رقیبان جدیدی را برای مصرف کننده های سنتی ایجاد کرده و رقابت و تلاش برای استخراج، بهره برداری و انتقال انرژی و مسیرهای پیشنهادی، مسائل جدیدی را در مباحث ژئوپلیتیک گشوده است. بدین ترتیب افزایش بی سابقه تقاضای جهانی برای انرژی، دوران جدیدی از رقابتهای ژئوپلیتیک بر محور مسائل اقتصادی بویژه انرژی را در انتظار است تا قدرتها و کشورهای تولید کننده و مصرف کننده آن بتوانند ساختار جدیدی از مناسبات و روابط چند جانبه را طراحی کرده و ادامه حیات دهند. این مقاله در صدد است تا از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و برخی آمار پایگاه های معتبر اطلاعاتی در شبکه اینترنت به این مساله بپردازد که انرژی فسیلی بویژه نفت و گاز نقش مهمی در بازی های ژئوپلیتیک کنونی و آینده جهان ایفا می کند و قدرتهای جهانی بر سر این موضوع با هم به رقابت می پردازند.