بررسی ژنتیکی پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی، ناقل اصلی لیشمانیا میجر،بر اساس مارکرهای ژنتیکی و تنوع هاپلوتایپ های DNA در مناطق مختلف ایران

پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی ماده، ناقل اصلی انگل لیشمانیا میجر، عامل بیماری لیشمانیوز جلدی روستایی در ایران است. داشتن دانش و آگاهی از تغییرات ژنتیکی و جمعیتی پشه خاکی ها، برای هر نوع برنامه تحقیقاتی روی انتقال بیماری لیشمانیوز و کنترل آن مفید خواهد بود. ژن سیتوکروم بی و ژن رمزگ ذ اری پروتئین هسته ای و همچنین ژن پروتئین سطحی باکتری wolbachia (ولباکیا) به عنوان مارکر مورد استفاده قرار گرفتند.
از تله چسبان، تله قیفی، تله نورانی CDC و آسپیراتور جهت صید پشه خاکی ها از مناطق مورد مطالعه در ایران استفاده شد. هر پشه خاکی در روی یک قطره 1 x TE در روی اسلاید تمیز زیر لوپ قرار داده شده، سر و انتهای بدن جهت شناسایی جدا و مابقی جهت جدا کردن DNA تشریح و برای هر پشه از هر دو پرایمر جهت تعیین توالی استفاده شد.
سه قطعه از سیتوکروم بی با PCR تکثیر و تعیین توالی شد ند. در قطعه CB1 از میان 189 توالی، 33 هاپلوتایپ، قطعه CB3 از میان 44 توالی، 7 هاپلوتایپ و قطعه Cyt b Long از میان 149 توالی، 49 هاپلوتایپ تشخیص داده شد. فراوانی ژن پروتئین سطحی باکتری ولباکیا در فلبوتوموس پاپاتاسی بالا بود، اما تنها یک نوع هاپلوتایپ از ژن (wsp) یافت گردید. ژن رمزگ ذ اری پروتئین هسته ای با PCR تکثیر یافت، ولی توالی نوکلئوتیدهای آن در بعضی از قسمت های این قطعه ژن خوانا نبود.
بحث: در آنالیزهای فیلوژنتیکی هر سه قطعه از ژن سیتوکروم بی، یک شبکه منفرد شجره (tree) فیلوژنتیکی از هاپلوتایپ های آن به دست آمد. برخلاف سیتوکروم بی، ژن پروتئین سطحی باکتری ولباکیا (wsp) در فلبوتوموس پاپاتاسی، هیچ گونه چند شکلی دیده نشد که نشانه عدم وجود زیر گونه یا گونه ها در این پشه خاکی است. تفاوت چندانی از شجره هاپلوتایپ های مجزا از بقیه و یا درصد فراوانی آن در دو شرایط محیطی متفاوت پشه خاکی های جمع آوری شده یعنی لانه جوندگان و نیز اماکن انسانی و حیوانی و یا فواصل جغرافیایی مشاهده نگردید.