تهیه ژل موضعی دیلتیازم برای درمان شقاق مقعد و ارزیابی آزادسازی دارو به روش In-vitro و Ex-vivo

خلاصه شقاق مقعد (Anal fissure) شکاف های غیرطبیعی ظریف در پوست ناحیه آنوس می باشد که با علایمی مانند درد و خونریزی در محل زخم (هنگام اجابت مزاج) همراه است. از جمله داروهایی که اخیرا برای درمان این بیماری استفاده می شود، اشکال موضعی گلیسریل تری نیترات (GTN) و دیلتیازم می باشند. دیلتیازم یک داروی بلوکه کننده کانال کلسیم است که به طور مؤثر باعث کاهش فشار آنال و افزایش خون رسانی به موضع شده و عوارض GTN مانند سردرد، سوزش آنال و افت فشار خون را به همراه ندارد. هدف از انجام مطالعه حاضر، ارائه یک فرمولاسیون مناسب از دیلتیازم در پایه ژل است که علاوه بر ارائه یک پروفایل آزادسازی مناسب از دارو، پایداری کافی و عمر قفسه ای مطلوب نیز داشته باشد.
چهار فرمولاسیون ژل از سه پلی‎مرهیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC)، گوار و کتیرا تهیه شد. خصوصیات فیزیکی فرآورده های منتخب از جمله آزادسازی دارو به روش in vitro و نفوذپذیری آن به روشex-vivo توسط سل دیفوزیون فرانز و غشاء های سنتتیک (سلولز استات) و بیولوژیک (پوست رت) مورد بررسی قرار گرفته و مقدار داروی آزاد شده از هر فرمولاسیون (در طول دوره زمانی 5 ساعته) توسط روش اسپکتروفتومتری در طول موج 236 نانومتر تعیین شد. همچنین مطالعات پایداری اولیه تحت شرایط تسریع شده و تعیین عمر قفسه ای در مورد چهار فرمولاسیون منتخب انجام شد.
فرآورده های منتخب شامل ژل با پایه HPMC 1% و 5/1%، گوار 25/1% و کتیرا 5/1% دارای خصوصیات فیزیکوشیمیایی مطلوبی بوده و در طول آزمایشات پایداری کیفیت خود را حفظ نمودند. همچنین بررسی آزادسازی دارو توسط غشاء سنتتیک نشان داد که ژل های فوق به ترتیب 7/89%، 7/76%، 9/94% و 1/66% محتوای داروئی خود را آزاد کرده اند. این مقادیر در مورد عبور دارو از غشاء بیولوژیک (پوست رت) برای هر یک از فرمولاسیون ها به ترتیب برابر 7/52%، 9/50%، 6/64% و 6/42% بود.
مقایسه نتایج میزان داروی آزاد شده از پایه های مختلف مشخص نمود که درصد آزادسازی از غشاء سنتتیک (در تمام پایه ها) از درصد عبور دارو از پوست رت بیشتر بوده است (05/0P<). کینتیک آزادسازی دارو از پایه‎، در هر دو روش بررسی (غشاء سنتتیک و پوست رت) به نوع عامل(پلیمر) ژل ساز بستگی نداشته و در مورد هر چهار فرمولاسیون از معادله هیگوچی پیروی می نماید.