برنامه نویسی و کتاب «البرنامج» وادی اشی

نوشتار حاضر پژوهشی در برنامج نویسی، از مشهورترین شیوه های تراجم نگاری در غرب جهان اسلام است. برنامج نویسی معلول توجه مسلمانان به سماع، به مثابه یکی از شیوه های رایج آموزش در تمدن اسلامی بود. دانشمندان علوم دینی با هدف توثیق روایات خود در آثاری که اغلب نام «برنامج» یا «فهرسه» بر خود داشت، به ثبت اسامی مشایخ و شیوه های اخذ حدیث و نیز سلسله اسناد روایات تا نخستین راوی مبادرت می ورزیدند. نگارنده، پس از بررسی کوتاه نوشته های برنامجی، به مطالعه موردی کتاب البرنامج وادی آشی پرداخته و ضمن تبیین شیوه های تدوین کتب برنامج، بدین نتیجه دست یافته که در پرتو این آثار می توان تحولات تاریخ آموزش و پرورش اسلامی، مواد درسی و از همه مهم تر سیر انتقال علوم از نقطه ای به نقطه دیگر جهان اسلام را دقیقا باز شناخت.