غلظت منگنز و نیکل در خاک و گونه های گیاهی در منطقه استقرار کارخانه ذوب آهن اصفهان

آلودگی منابع آب و خاک به فلزات سنگین ناشی از فرآیند های تولید در کارخانجات ذوب فلز به دلیل ارتباط نزدیک آن با سلامت جوامع انسانی از اهمیت خاصی برخوردار است. در بین فلزات سنگین منگنز یکی از فراوانترین فلزات و ازعناصر ضروری برای گیاهان است. نیکل نیز در طول چند دهه به عنوان عنصر سمی به حساب می آمد ولی اخیرا به عنوان یک عنصر غذایی کم مصرف مطرح شده است. هدف از این تحقیق تعیین غلظت منگنز و نیکل در خاک و گونه های گیاهی در منطقه اطراف کارخانه ذوب آهن اصفهان بوده است. در این تحقیق هفده ناحیه مجزا و پنجاه و چهار نقطه نمونه برداری تعیین گردید. در هر نقطه از 4 لایه 5-0، 10- 5، 20- 10 و 40- 20 سانتی متری نمونه برداری گردید و در مجموع تعداد 216 نمونه خاک تهیه شد. غلظت منگنز و نیکل قابل استخراج با DTPA در نمونه های خاک انداره گیری شد. همچنین غلظت این عناصر در اندام هوایی 162 نمونه از 13 نوع گونه گیاهی منطقه انداره گیری شد. نتایج نشان داد که حد اکثر غلظت منگنز و نیکل در جنوب غربی و جنوب شرقی محل استقرار کارخانه بوده است (به ترتیب 129 و 4 میلی گرم در کیلو گرم خاک در لایه های 5- 0 و 40 - 20 سانتی متری خاک). بر اساس نتایج بدست آمده غلظت منگنز و نیکل در خاک منطقه از حداکثر مجاز تعیین شده برای خاک های کشاورزی (به ترتیب 400 و50 میلی گرم در کیلو گرم) کمتر است. حداکثرغلظت منگنز در اندام هوایی مو(Vitis vinifera)، سنجد(angustifolias (Elaeagnusو برنج ((Oryza sativa به ترتیب 2/272، 257 و 240 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی بوده است که از حداکثرغلظت طبیعی منگنز در ماده خشک گیاهی (300 میلی گرم در کیلوگرم) کمتر است. حد اکثر غلظت نیکل در اندام هوایی فرفیون (Euphorbia spp.) و مو((Vitis vinifera به ترتیب 7/34 و 7/22 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی بوده است که از حداکثر غلظت طبیعی نیکل در ماده خشک گیاهی (50 میلی گرم در کیلوگرم) کمتر است.