بررسی تغییرات مقادیر حدی بارش در ایران

تغییر در بارش های حدی و سنگین و افزایش فراوانی رویدادهای حدی مرتبط با آن مانند سیل و خشکسالی از جمله نتایج گرمایش جهانی است. بر طبق گزارش اخیر برنامه محیطی سازمان ملل، فراوانی وقوع سیل و دیگر وقایع حدی اقلیمی هر ساله دو برابر می شود و خسارات ناشی از آن در سطح جهان سالیانه 150 میلیون دلار افزایش می یابد. این اثرات باعث بروز تغییرات اساسی اجتماعی و زیست محیطی می گردد. از این رو در دهه های اخیر، مطالعات نوسانات بارش و تاثیرات مقادیر حدی از جمله تاثیرات برف، تگرگ و بارش های سنگین در برنامه ریزی ها و سیاست گزاری های بخش کشاورزی و مدیریت منابع آب کشور نقش مهمی پیدا کرده است و کشورها تحقیقات وسیعی را در رابطه با مطالعه نوسانات ماهانه و سالانه و بررسی تغییرات مقادیر حدی آغاز نموده اند. بررسی نوسانات ماهانه و سالانه کم و بیش در کشور ایران نیز انجام شده است. بررسی های ملی و منطقه ای مقادیر حدی بارش و دما با استفاده از مشاهدات روزانه با استناد به تعاریف جدید آن نیز آغاز گردیده است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی برخی شاخص های حدی مناسب برای بارش و دما و همچنین بررسی تغییرات آن در چند ایستگاه موردی گامی دیگر برداشته شود. شاخص های حدی بارش از جمله تعداد روزهای خشک متوالی، روزهایی با بارش بیش از 10 میلیمتر، شاخص شدت روزانه، بیشترین بارش پنج روزه و روزهایی با جمع بارش بزرگتر از 95 امین صدک روزانه به همراه تعداد روزهای یخبندان و فراوانی روزهایی با دمای حداقل بزرگتر از صدک 90 ام (شبهای گرم) در دوره آماری 2003 -1951 میلادی برای تعدادی ایستگاه بطور نمونه ارایه شده اند. نتایج نشان می دهند که کاهش معنی دار تعداد روزهای یخبندان و افزایش شبهای گرم بطور واضح اتفاق افتاده است، اما روند شاخصهای بارش مانند دیگر نقاط دنیا از الگوی یکسانی پیروی نمی کنند، لیکن توجه به روند افزایشی و کاهشی آنها در برنامه ریزی های کشاورزی و مدیریت منابع آب کشور ضروری است.