ساختار و ساخت آفرینی تخیل

تخیل یکی از بنیادی ترین عناصر زیبایی شناسی است که در هنرهای تصویری و کلامی بسیاری به آن پرداخته اند. مفهوم پیچیده تخیل در عرصه علوم انسانی هم معنایی ویژه یافته است؛ چنان که در حوزه شناخت شناسی عرفان، نقش تخیل به عنوان یک «تجربه انسانی فراعقلانی»، در حوزه شناخت ادیان به عنوان «تجربه دینی»، در روانشناسی شناختی به عنوان اصلی ترین کارکرد در تشکیل «خود فردی» انسان و در مطالعات اسطوره شناختی به عنوان مؤثرترین عامل در تشکیل «خود جمعی» مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. بنابراین تخیل را می توان بنیادی ترین عامل در خلق تجربه های شهودی، کشفی، درک امر قدسی، کشف ساختارهای واقعیت و خلق ساختارهای زیبایی شناختی دانست. این مقاله سه هدف را دنبال می کند: 1- تبیین ساختار تخیل که در واقع این توصیف و تبیین، مدخلی برای پاسخ به این سؤال اصلی است که چگونه تخیل ساختارآفرین است. 2- تاثیرپذیری تخیل از ارزشها، باورها، تلقی ها و رویکردهای عصری به گونه ای که چرخش در ساختار اولیه آن به وجود می آید و از آنجا که تغییر در عنصر عاملیت همیشه می تواند تغییر در معناها و ساختارها به وجود آورد، این نکته می تواند حائز اهمیت باشد. 3- و سرانجام توصیف این مسئله که چگونه تخیل نوظهور، عامل خلق ساختاری دیگر در آثار ادبی، به ویژه شعر می گردد. به زبان ساده تر این مقاله می خواهد چرخش تخیل را از زیبایی شناسی دیروز به زیبایی شناسی امروز نشان دهد؛ بنابراین تلاش می کند تا تخیل دیروز سنت ادبی ایران را با تخیل معاصر مقایسه کند