مدل سازی پراکنش مکانی گیاه نادر سوسن چلچراغ

هدف این مطالعه مدل سازی پراکنش مکانی سوسن چلچراغ براساس خصوصیات اکولوژیک جهت پیش بینی زیستگاه های بالقوه برای حفاظت از یک گونه گیاهی نادر می باشد. درک پراکنش مکانی گونه های نادر و در خطر انقراض، متضمن درک عوامل اکولوژیک موثر بر آن ها می باشد که نقش برجسته ای در ارزیابی حفاظت منطقه ای و توسعه برنامه ریزی دارد. یکی از ابزارهای بالقوه جهت تکمیل و رفع کمبود اطلاعات درباره پراکنش و تناسب رویشگاهی گونه های نادر مدل سازی پراکنش این گونه ها می باشد. سوسن چلچراغ گونه ای اندمیک و نادر است که در ارتفاعات ناحیه داماش در استان گیلان، در شمال ایران می روید و در طبقه سوم طبقه بندی اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (آثار طبیعی ملی) و از سال 1976 تحت حمایت سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار دارد. توسعه مدل پراکنش نیازمند یکپارچگی سامانه اطلاعات جغرافیایی، تحلیل های مکانی و منطقی و ابزار آماری می باشد. نخست متغیرهای اصلی مانند: ارتفاع، جهت جغرافیایی، شیب، خاک و پوشش گیاهی در رویشگاه های سوسن چلچراغ شامل: داماش، درفک و خانقاه اردبیل براساس مطالعات میدانیو مطالعات پیشین انتخاب و بررسی شد. داده های توپوگرافیک در سامانه اطلاعات جغرافیایی تجزیه و تحلیل شده و خصوصیات شکل زمین رویشگاه حاصل شد. نتایج به دست آمده تجزیه و تحلیل (منطقی و آماری) و عوامل موثر بر پراکنش مکانی سوسن چلچراغ معرفی شد. نتایج به صورت دو مدل شامل: مدل مفهومی و مدل کمی- وزنی طبقه بندی شد. وزن دهی مدل کمی- وزنی با استفاده از تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی انجام پذیرفت. مقایسه کارایی دو مدل نشان می دهد که مدل کمی- وزنی دقیق تر و موثر تر می باشد.