بررسی امکان شناسایی هلیکوباکتر پیلوری از شیر گوسفند و بز روستاهای اطراف مشهد به روش کشت و PCR

هلیکوباکتر پیلوری شایع ترین عفونت گوارشی دنیا می باشد. بعضی از پژوهشگران آلودگی به هلیکوباکتر پیلوری در چوپان ها را با تماس آنها با گوسفند مرتبط می دانند. با این وجود در تحقیقی دیگر که بر روی 440 نمونه شیر گوسفند انجام گرفت پژوهشگران نتوانستند هلیکوباکتر پیلوری را جدا نمایند. نظر به نتایج متناقض، هنوز انتقال هلیکوباکتر پیلوری از شیر نشخوارکنندگان کوچک به انسان و احتمال زئونوز بودن بیماری (بیماری مشترک انسان و دام) به اثبات نرسیده است و تحقیقات در این مورد ادامه دارد. شناخت راه های انتقال این باکتری به انسان، به عنوان شایع ترین عفونت گوارشی، برای شناسایی راه های پیشگیری و درمان ضروری است.
تعداد 100 نمونه شیر (شامل 81 نمونه شیر گوسفند و 19 نمونه شیر بز) از 20 روستای اطراف مشهد به صورت نمونه گیری خوشه ایتصادفی طی دو سال در فصل شیرواری جمع آوری گردید. پرسشنامه ای در خصوص وضعیت چوپان و خانواده از نظر وجود ناراحتی های گوارشی، تنظیم، تایید و پر گردید. تمامی نمونه های شیر بر روی دو نوع محیط ویژه هلیکوباکتر پیلوری یکی به نام HPSPA (Helicobacter pylori Special Peptone Agar) و دیگری محیط کلمبیا آگار (Merck) حاوی خون بدون فیبرین گوسفند، سرم جنین گاو، آنتی بیوتیک های وانکومایسین، آمفوتریسین B، بتاسیکلودکسترین، تری متوپریم، پلی میکسین B کشت و در شرایط مناسب انکوبه شد. مراحل استخراج DNA بعد از سانتریفوژ روی رسوب همه ی شیرها انجام گردید. ژن اوره آز C ویژه هلیکوباکتر پیلوری با روش ملکولی واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) ردیابی شد.
نتایج آزمون های جداسازی و آزمایش PCR برای تمامی شیرها منفی بود و هیچ یک از دو روش کشت و PCR نتوانست وجود هلیکوباکتر پیلوری یا ژن اوره آز C که برای هلیکوباکتر پیلوری ویژه است را در نمونه های اخذ شده به اثبات برساند. اطلاعات پرسش نامه نشان داد که 20 درصد از چوپانان و 25 درصد از خانواده های آنان و نیز در 10 درصد موارد چوپان به همراه خانوادهاشان به نوعی از ناراحتی های گوارشی گلایه دارند ولی با توجه به اینکه این امر موضوع پژوهش های جداگانه ای بود میزان ارتباط این ناراحتی ها با هلیکوباکتر پیلوری مشخص نشد.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که هیچ یک از دو روش کشت و PCR نتوانست وجود هلیکوباکتر پیلوری یا ژن اوره آز C (ویژه هلیکوباکتر پیلوری) را به اثبات برساند. احتمالا در چرخه ی زندگی این باکتری عوامل فراوانی نقش دارند که شناخت آنها برای تعیین راهبرد پیشگیری و درمان ضروری خواهد بود. اما در خصوص انتقال بیماری از نشخوارکنندگان کوچک و شیر آنها به انسان هنوز مطالب پیچیده زیادی وجود دارد که به پژوهش های بیشتری نیاز دارد.