تغییر جنسیت ماهی هامور معمولی Epinephelus coioides در خلیج فارس

ماهی هامور معمولی از خانواده هامورماهیان (سرانیده) جزو ماهیان پروتوژینوس می باشد. این گونه یکی از مهم ترین گونه های ماهیان خلیج فارس است که در آن تغییر جنسیت از جنس ماده به نر رخ می دهد. در پژوهش حاضر گنادهای 245 عدد ماهی هامور در تمام مراحل تغییر جنسیت طی 17 ماه نمونه برداری از اردیبهشت 1380 تا شهریور 1381 در منطقه بحرکان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که این گونه از ماهی ها هرمافرودیت پروتوژینوس هستند که از نظر مسیر تغییر جنسیت جزو ماهیان monadric بوده و ابتدا ماده و سپس به جنس نر تبدیل می شوند. تغییر جنسیت در ماهیانی با طول 2/51 تا 105 سانتیمتر و بعد از تخم ریزی ماهی شروع می شود و شامل سه مرحله است: مرحله ابتدایی که در آن بافت ژرمینال گناد ماده بیشترین درصد تخمدان را تشکیل داده و درصد بسیار کمی را کیسه های اسپرماتوگونیا، اسپرماتوسیت I و II و اسپرماتید تشکیل داده اند. مرحله دوم که در آن گناد ماده و نر به نسبت مساوی وجود دارد و شامل بافت بیضه ای و کیسه های اسپرماتوژنیک مشخص است. مرحله سوم: درصد بیشتری از گناد را بافت بیضه ای تشکیل می دهد، بافتهای تخمدان در حال از بین رفتن بوده و اسپرماتوزوآ در داخل لومن آزاد است. در داخل دیواره گناد لایه های عضلانی در حال جدا شدن هستند و تشکیل سینوسهای اسپرماتیک را می دهند. نتایج نشان می دهد که بافتهای ماهی ماده و نر در طول تغییر جنسیت با یکدیگر عجین هستند و بافت جداکننده ای بین آنها وجود ندارد. با توجه به نتایج این پژوهش، به نظر می رسد که دوره تخم ریزی در ماهی هامور معمولی از اردیبهشت تا خرداد بوده و تغییر جنسیت پس از تخم ریزی در جنس ماده آغاز می شود.