تجزیه پایداری عملکرد دانه لاین های امیدبخش عدس در کشت پاییزه در شرایط دیم

عدس غالبا به صورت دیم (93 درصد) در کشور کشت می شود. دستیابی به ارقام با عملکرد بالا و پایدار و سازگار با شرایط دیم کشور، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. این تحقیق به منظور بررسی و انتخاب ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار با شرایط دیم با 11 لاین و رقم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت سه سال (83-1380) در پنج ایستگاه تحقیقات کشاورزی کرمانشاه، لرستان، شیروان، گرگان و ایلام در شرایط دیم اجرا گردید. تجزیه واریانس مرکب بر روی داده های سه ساله انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل سال × مکان، ژنوتیپ × مکان، ژنوتیپ × سال × مکان معنی دار هستند. برای تعیین ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار، تجزیه پایداری با استفاده از روش های ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون، ضریب تغییرات محیطی، اکوولانس ریک، واریانس پایداری، مجموع رتبه، ضریب تبیین، روش غیرپارامتری رتبه، گزینش توام برای عملکرد و پایداری انجام شد. براساس روش ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون (Finlay and Wilkinson، 1963) ژنوتیپ های FLIP96-9L، FLIP96-4L، ILL6037 و FLIP92-15L دارای سازگاری عمومی به همه محیط ها و ژنوتیپ FLIP92-12L به عنوان یک ژنوتیپ مناسب برای شرایط مطلوب محیطی انتخاب شدند. نتایج روش ضریب تغییرات محیطی نشان داد ژنوتیپ های FLIP92-12L، FLIP82-1L، ILL6037 و FLIP96-4L دارای عملکرد پایدار بودند. براساس روش های اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا و مجموع رتبه (RSM) عملکرد ژنوتیپ های FLIP82-1L، ILL6199 و FLIP92-12L پایدارتر شناخته شد. حداکثر مقدار ضریب تبیین مربوط به ژنوتیپ FLIP92-12L بود. براساس روش غیرپارامتری رتبه ((Rankو گزینش توام برای عملکرد و پایداری، عملکرد دو ژنوتیپ FLIP 92-12L و FLIP 82-Lعملکرد پایدارتر بودند. با توجه به نتایج روش ها و پارامترهای مختلف پایداری ژنوتیپ های FLIP 92-12L و FLIP 82-1L سازگاری خیلی خوبی به محیط های مختلف نشان دادند و به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند.