بررسی وضعیت آلودگی به هیپودرما و ابتلا به هیپودرموزیس در دام ها در کشتارگاه ارومیه

به منظور تعیین وضعیت آلودگی به گونه های هیپودرما مطالعه ای در چهار فصل سال در کشتارگاه صنعتی ارومیه بر روی نشخوارکنندگان صورت گرفت. در گاو و گاومیش پس از مشاهده اولیه دام قبل از کشتار آن، سطح داخلی مری از ابتدا تا انتهای آن، کانال نخاعی از شروع مهره های گردنی تا انتهای استخوان خاجی و زیر پوست و سطح لاشه پس از کشتار آن مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. در گوسفند و بز تنها زیرپوست و سطح لاشه مورد بررسی قرار گرفت. طبق این بررسی هیپودرما بوویس گونه غالب در گاوهای منطقه بود. آذر ماه، اولین زمانی بود که لاروهای مرحله اول این انگل در کانال نخاعی یافت شدند و تا اسفند ماه این لاروها همچنان در کانال نخاعی قابل جستجو بودند. حداکثر آلودگی حاصل از این انگل در بهمن ماه بود، بطوریکه 47% از گاوهای کشتاری در این ماه در کانال نخاعی خود لارو مرحله اول هیپودرما بوویس را داشتند. لاروها برای اولین بار در اسفند ماه در بافت زیرجلدی ناحیه پشتی گاو یافت شدند و تا تیر ماه حضور لاروها در زیرپوست محرز بود. اوج ابتلا بافت زیرجلدی در فروردین ماه بود، در این ماه 36% از گاوهای کشتاری واجد لارو در پوست و بافت زیرپوستی خود بودند. مقایسه شدت ابتلا و فراوانی نسبی آلودگی و ابتلا در دو رده سنی تا 5/1 ساله و بالاتر از 5/1 ساله نشان داد که در دام های جوان شدت ابتلا و فراوانی نسبی آلودگی و ابتلا بطور معنی داری (P<0.001) بیش از آن در دام های مسن است. در بز، تنها گونه مسبب هیپودرموزیس، پرژوالسکیانا سایلنوس بود. در این نوع دام، برای اولین بار لاروها در مهر ماه در بافت زیرپوستی یافت شدند و حضور آنها تا اسفند ماه در بافت زیرپوستی پشت دام قابل جستجو بود. حداکثر ابتلا در بهمن ماه بود، در این ماه در 44% از بزهای کشتاری وجود لاروهای هیپودرما محرز شد. در گاومیش و گوسفند موارد مثبت بسیار نادر بود و بترتیب معادل 8/0% و 36/0% برآورد گردید. بر اساس یافته های این مطالعه، آلودگی به هیپودرما بوویس و پرژوالسکیانا سایلنوس به ترتیب در گاو و بز در منطقه کاملا شایع است. با توجه به زمان ورود و خروج لاروها به مناطق استراحت زمستانه (کانال نخاعی) و بهاره (بافت زیرپوستی) می توان گفت که جهت کنترل آلودگی، بهترین زمان استفاده از حشره کش های سیستمیک یا داروهای لاروکش در گاو اوایل پاییز است. همچنین، با توجه به اوج آلودگی کانال نخاعی گاو در بهمن ماه، درمان دام های آلوده در چنین زمانی توصیه نمی شود، زیرا مرگ لاروهای مقیم در کانال نخاعی ممکن است عواقبی همچون فلجی را در پی داشته باشد.