شیوع کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در بین دختران دبیرستانی شهر یزد در سال 87-1386

کم خونی علل مختلفی دارد ولی قریب 50 درصد از کم خونی ها ناشی از، کمبود آهن است. شدیدترین پیامد تخلیه آهن بدن کم خونی ناشی از کمبود آهن می باشد که هنوز هم به عنوان شایع ترین کمبود تغذیه ای در دنیا مطرح است. افزایش نیاز و عدم تامین آن، دریافت ناکافی، نارسایی در جذب و انتقال آهن، دفع فیزیولوژیکی از طریق عادت ماهیانه و خونریزی حاد و مزمن، عفونت انگلی نسبت به کرم های قلاب دار، عفونت های حاد و مزمن نظیر مالاریا، سل و ایدز، سایر کمبودهای تغذیه ای نظیر کمبود ویتامین آ، ب12، اسید فولیک، ریبوفلاوین و مس، استفاده از داروها و ابتلا به برخی سرطان ها از علل این نوع کم خونی هستند.
این مطالعه به عنوان یک بررسی مقطعی- توصیفی از نیمه دوم سال 1386 شروع و خرداد ماه سال 1387 پایان یافت. جمعیت مورد مطالعه دانش آموزان سال اول دبیرستان های دخترانه شهر یزد بودند. از بین دبیرستان های دخترانه به صورت تصادفی 8 دبیرستان انتخاب و 200 نفر در مطالعه شرکت داده شدند. از هر دانش آموز 5 سی سی خون سیاهرگی جهت اندازه گیری فریتین و CBC گرفته شد. فریتین به روشECLIA و سایر فراسنج خونی با استفاده از سل کانتر SYSMEX KX21N ساخت کشور ژاپن توسط آزمایشگاه مرکزی یزد انجام شد. هموگلوبین کمتر از 12 گرم درصد به عنوان کم خونی، فریتین کمتر از 12 میکروگرم در لیتر به عنوان کمبود آهن و در صورتی که هردو کمتر از مقدار یاد شده بود به عنوان کم خونی ناشی از کمبود آهن در نظر گرفته شد.
میانگین سن (سال) و نمایه توده بدن(کیلوگرم بر متر مربع) دانش آموزان به ترتیب 7/0±19/15 و 2/4±5/21 و توزیع فراوانی افراد بر حسب سن 14، 15 و 16 سال و بالاتر به ترتیب 13، 5/58 و 5/28 درصد به دست آمد. میانگین هموگلوبین 9/0±8/12 گرم درصد، هماتوکریت 3±9/38 درصد، MCV 3/4±7/80 فمتولیتر، MCH 8/1±6/26 پیکوگرم، MCHC 6/3±2/33 گرم در دسی لیتر و فریتین سرم 2/18 ±23 میکرو گرم در لیتر بدست آمد. در کل 5/13 درصد از افراد کم خون بوده که 3/9 درصد آن (تقریبا 68 درصد) کم خونی ناشی از کمبود آهن بوده است. 7/34 درصد از افراد مورد مطالعه نیز به کمبود آهن مبتلا بودند.
با عنایت به تقسیم بندی سازمان جهانی بهداشت شیوع کم خونی بدست آمده در این مطالعه، بیانگر خفیف بودن مسئله کم خونی به عنوان مشکل بهداشت همگانی در منطقه می باشد ولی کمبود آهن در حد قابل توجه ای بالاست و انجام اقدامات مناسب جهت کاهش کمبود موجود و پیشگیری از بروز این کمبود امری ضروری و قابل توصیه است.