تنوع ژنتیکی ماهی سیم (Abramis brama orientalis، Berg 1905) در تالاب انزلی، سواحل جنوبی (ایران) و جنوب غربی دریای خزر (جمهوری آذربایجان)

ماهی سیم (Abramis brama orientalis) متعلق به خانواده کپورماهیان است که در دریای خزر و حوزه آبریز آن زیست می کند. در طی چند دهه اخیر بنا به دلایل مختلف منجمله صید بی رویه، افزایش آلودگی و تخریب مناطق تخم ریزی نسل این ماهی در سواحل جنوبی دریای خزر (ایران) کاهش یافته است. بهمین دلیل طی سالیان گذشته شرکت سهامی شیلات ایران بر آن شد تا نسل این ماهی را از طریق تکثیر مصنوعی یک جفت مولد سیم نر و ماده صید شده از سواحل جنوبی دریای خزر و رها سازی بچه ماهیان به رودخانه ها و تالابهای منتهی به دریای خزر بازسازی نماید. این فعالیت در طی چند دهه اخیر باعث کاهش تنوع ژنتیکی جمعیت ماهی سیم در سواحل ایران شد. بهمین دلیل تصمیم بر آن شد تا از طریق وارد کردن ماهی سیم از سواحل جمهوری آذربایجان تنوع جمعیتی ماهی سیم افزایش یابد. بنابراین در سال 1382، بررسی تنوع ژنتیکی ماهی سیم در تالاب انزلی، سواحل ایرانی دریای خزر و سواحل جمهوری آذربایجان ضروری بنظر رسید. برای این منظور از هر یک از مناطق سه گانه فوق تعداد 30 عدد ماهی سیم صید و به آزمایشگاه ژنتیک منتقل شدند. پس از استخراج DNA به روش فنل کلروفرم جهت بررسی ژنتیک مولکولی از تکنیک PCR - RFLP روی قطعه ای از ژنوم میتوکندریایی بطول bp3500 شامل tRNA - leu، tRNA - glu، ND 5/6 و Cyt b استفاده شد. از بین 17 آنزیم مورد استفاده چهار آنزیم DraI، BCLI، HaeIII و BanII تنوع نشان دادند که در مجموع 6 هاپلوتیپ مشخص شد. بیشترین تنوع نوکلئوتیدی به میزان 58/0 درصد در نمونه های سواحل جمهوری آذربایجان با وجود تمام هاپلوتیپ وجود داشت. در حالیکه ماهیان سیم تالاب انزلی و سواحل ایرانی دریای خزر فاقد تنوع بودند. همچنین آنالیز آماری با استفاده از آزمون Monte Carlo با 10000 بار تکرار اختلاف معنی داری را بین ماهیان سیم سواحل جمهوری آذربایجان نشان داد (0001/0 P<) در حالیکه اختلاف معنی داری بین ماهیان دو منطقه دیگر وجود ندارد (5/0P>).