نظریه حق

«حق» یکی از بنیادی ترین و مهم ترین مفاهیم در قلمرو حقوق و اخلاق زیستی است. اما به کارگیری این مفهوم مستلزم ارایه نظریه ای است که آن را بر پایه ای استوار بنا کند. از این رو، در این نوشتار تلاش خواهیم کرد نظریه ای در باب حق به دست دهیم. این نظریه بر دو مفهوم کلیدی «کرامت ذاتی» و «فاعلیت اخلاقی» انسان بنا خواهد شد. به دیگر سخن، حق آن جایی به میان می آید که کرامت انسانی و فاعلیت اخلاقی او در خطر باشد. از یک سو، حق ادعایی تضمین شده است که در جای خود بر دیگر ادعاهای هنجاری حاکم می شود. از دیگر سو، حق هویتی ابزاری، فردی، حداقلی و به لحاظ اخلاقی بی طرف است. بر این اساس، حق در خدمت ارزشها و اصول عدالت به کار گرفته می شود، در صورت تامین و اجرا، بخشی محدود و البته کمینه از سرزمین عدالت را درخواهد نوردید. ارائه نظریه حق در این نوشتار این نکته را نیز آشکار خواهد ساخت که عناصر فلسفه حق در ارتباطی سازگار و متقابل با هم قرار دارد.