ارزیابی روش آبیاری سطحی با کاربرد لوله های دریچه دار و پیشنهادی برای بازنگری ارقام سند ملی آب در استان فارس

روش های آبیاری سطحی به دلیل سرمایه گذاری اولیه ی اندک، هزینه ی تعمیر و نگهداری پایین و نیاز به کارمایه ی کمتر نسبت به روش های آبیاری تحت فشار، یکی از متداول ترین روش های آبیاری در دنیا بشمار می رود. پیشرفت های اخیر در زمینه ی علوم و فناوری روش های آبیاری سطحی به گونه ی شایان توجهی برتری سامانه های تحت فشار را از نظر بازدهی کاهش داده، و یا در برخی موارد این برتری را از بین برده است. لوله های دریچه دار (هیدروفلوم) از جمله موردهایی است که در آبیاری سطحی باعث حذف برخی نقاط ضعف این روش درون مزارع شده است. در این روش، لوله های پلی اتیلن نرم مجهز به دریچه های قابل تنظیم جایگزین نهرچه های خاکی درون مزارع (جوی های درجه ی 4) می شوند. در این مطالعه به بررسی بازده ی آبیاری و کارایی مصرف آب در روش آبیاری سطحی در مزارع با کاربرد لوله های دریچه دار براساس مقادیر برآورد شده ی نیاز آبی (خالص) زراعت گندم در سند ملی آب برای استان فارس در سال زراعی 84-83 پرداخته شده، و با بکارگیری روش های علمی و انجام عملیات لازم جهت آماده سازی مزارع در کشت گندم نظیر تسطیح لیزری اراضی در دشت های داراب(2مورد)، کوار، سروستان و قادرآباد اقدام گردید. بازده ی آبیاری در این مناطق به ترتیب به 92، 70، 62، 68 و 64 درصد افزایش یافته، و کارایی مصرف آب به ترتیب 2/1، 7/1، 23/1، 17/1 و 85/0 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی محاسبه شده است. نتایج نشان دادند که تلفات آب در روش آبیاری سطحی مربوط به نوع سامانه نبوده، بلکه عدم اجرای آن به روش صحیح بیشترین تلفات آب را موجب می شود. با توجه به نوع سامانه ی آبیاری و فعالیت های زیربنایی انجام شده، بازده های متفاوتی در عملیات آبیاری بدست می آید. بدین ترتیب، لازم است بازده های پیشنهادی در سند یاد شده مورد بازنگری منطقه ای و محلی قرار گیرد. در این پژوهش مزیت های اجرای روش آبیاری سطحی با استفاده از لوله های دریچه دار بررسی شده، و در نهایت پیشنهادهایی برای برآورد صحیح میزان آب آبیاری مورد نیاز محصولات گوناگون ارائه شده است تا نسبت به واسنجی ارقام مندرج در سند ملی آب درفارس و دیگر استان ها اقدام گردد.