نسبت انرژی گندم دیم- مطالعه موردی: شهرستان اقلید (فارس)

روش بررسی انرژی به طور گسترده برای تحلیل مسائل مختلف در کشاورزی پایدار استفاده می شود. مطالعه انجام شده در مورد تعیین نسبت انرژی گندم دیم در سه منطقه شهرستان اقلید صورت گرفت. سطح کل زیر کشت شهرستان 8282 هکتار است که از این مقدار سهم دشت خسروشیرین 5000، سده 1682 و دژکرد 1600 هکتار می باشد. عملکرد محصول گندم دیم در مناطق ذکر شده به ترتیب 1، 02/1 و 9/0 تن در هکتار است. کشت دیم در این شهرستان به دو صورت مکانیزه (شخم با گاوآهن برگردان دار و کشت با عمیقکار) و کشت نیمه مکانیزه (بذرپاشی با دست یا بذر پاش و شخم با گاوآهن برگردان دار) انجام می شود. در این مطالعه انرژی معادل ورودی ها و خروجی ها برای هر دو روش محاسبه و سپس نسبت انرژی تعیین شد. نهاده ها شامل کود، بذر، سم، سوخت، ادوات و نیروی انسانی و محصول خروجی شامل دانه و کاه می شد. نسبت انرژی دانه در مناطق خسروشیرین، سده، دژکرد به ترتیب 068/1، 19/1، 91/0 و مقادیر مربوط به دانه همراه با کاه (کل خروجی بیولوژیکی) به ترتیب 61/1، 80/1 و 36/1 به دست آمد. میانگین نسبت انرژی با در نظر گرفتن دانه 06/1 و با در نظر گرفتن دانه و کاه 60 /1 به دست آمد. کل انرژی نهاده های گندم دیم به طور متوسط GJ/ha49/12 بوده و با توجه به کل انرژی ستانده (دانه و کاه) /ha GJ056/20، افزوده انرژی برابر GJ/ha54/7 به دست آمد. به طور میانگین برای شهرستان سهم هر یک از نهاده های کود، سوخت، بذر، ادوات، سم و نیروی انسانی به ترتیب 5/57%، 4/28%، 1/12%، 25/1%، 38/0% و 02/0% بوده است. کود و سوخت بیشترین سهم انرژی مصرفی را به خود اختصاص دادند که بایستی با مدیریت صحیح در مصرف بهینه آنها گام برداشت. مصرف این نهاده ها نه تنها هزینه تولید را افزایش می دهد بلکه سبب آلودگی محیط و منابع آب و خاک نیز می شود.