بررسی کانی شناسی و ژئوشیمی نهشته های منگنز-آهن در ته نشست های افیولیتی شمال چالدران، شمال باختر ایران

در میان سنگ های رسوبی پلاژیک و چرت های رادیولاریتی زون افیولیتی شمال باختر کشور نهشته های منگنز و منگنز- آهن چندی یافت می شوند. کانی سازی-های منگنز-آهن ناحیه ی صفو در شمال شهر چالدران یکی از آن هاست. در ناحیه ی صفو، انباشتگی منگنز در چند افق و به شکل توده های عدسی شکل درون شیل های آهکی پلاژیک، چرت و آهک پلاژیک روی داده است. این کانسار چینه سان بوده و خاستگاه همزمان با ته نشینی دارد. از نظر کانی شناسی از کانه های پیرولوسیت، بیکسبیت، براونیت و هماتیت تشکیل یافته است. کلسیت، کوارتز و باریت کانی های باطله اصلی هستند. ساخت و بافت های نواری، توده ای و پراکنده در توده های معدنی قابل تشخیص اند. شواهد زمین شناسی و ژئوشیمیایی گویای نهشت کانه ها از گرمابی های زیردریایی (بروندمی) در بستر حوضه ی اقیانوسی نئوتتیس در زمان کرتاسه بالایی است. نسبت های Mn/Fe در این کانسار بین 35/1-7/31 متغیر است و میانگین آن برابر 8 است. میانگین این نسبت چندین بار بیشتر از مقدار آن در نهشته-های فلزدار پشته های میان اقیانوسی است. بالا بودن نسبت های Mn/Feو Si/Al، پائین بودن مقادیر فلزات کمیاب و به ویژه فلزات Ni، Co و Cu، پایین بودن مقادیر عناصر Y و Ce و بالا بودن مقادیرSiO2 Ba، Fe، Mn، و Sr به-عنوان شواهدی از غنی شدگی و تخلیه Mn از گرمابی ها بروندمی هستند و نقش فرایندهای هیدروژنز در پیدایش این کانسار ناچیز است. بررسی ضرایب همبستگی میان اکسیدها و عناصر مختلف نیز نشان داد که هیچ ارتباطی بین فلزات Ni، Co و Cu با گرمابی های بروندمی سرشار از Si، Mn و Fe وجود نداشته است.