شیمی کانی های اصلی سنگ های اولترامافیک مجموعه افیولیتی جنوب دریای خزر (خاور گیلان): شواهدی از تفریق بلور در فشار بالا

مجموعه افیولیتی جنوب دریای خزر یک قطعه باقیمانده از لیتوسفر اقیانوسی کرتاسه پایانی در شمال ایران است. سنگ های این مجموعه، زنجیره نسبتا کاملی است که از پایین به بالا به ترتیب عبارتند از: کومولاهای اولترامافیک، گابروهای لایه ای، گابروهای توده ای، مجموعه های دایکی وگدازه های آتشفشانی که با آهک های میان دریایی کرتاسه پایانی(کامپانین - مائستریشتین) پوشیده شده اند. سنگ های انباشتی اولترامافیک اساسا دونیت، ورلیت، الیوین کلینوپیروکسنیت و کلینوپیروکسنیت را شامل می شوند. بررسی های سنگ شناختی نشان می دهند که ترتیب تبلور در انباشتی های اولترامافیک عبارتند از: الیوین(کمی به صورت محبوس در کلینوپیروکسن باMg# بالا) + کلینوپیروکسن (انباشت با Mg# بالا) + الیوین (میان انباشت (Intercumulus) با Mg# پایین). شیمی کانی ها در انباشت های اولترامافیک مغایر با تفریق بلوری از یک ماگمای بازالتی در پشته میان اقیانوسی در فشار پایین است. حضور کلینوپیروکسن های با Mg# بالا (90-81) به عنوان اولین فاز تفریقی، ترکیب یکنواخت کلینوپیروکسن ها، نبود منطقه بندی در این کانی ها و نیز پلاژیوکلاز در این سنگ ها معرف تفریق بلور در فشارهای متوسط تا بالا از یک آبگون بازالتی اولیه است. مجموع داده های ژئوشیمیایی و کانی شناختی، تمایز انباشت های اولترامافیک از سنگ های پشته های میان اقیانوسی را نشان می-دهند. ترکیب کلینوپیروکسن ها نشاندهنده این است که سنگ های اولترامافیک افیولیت جنوب دریای خزر از یک ماگمای بازالتی در یک منطقه فرافرورانشی قوسی تشکیل شده اند.